โรคที่เกิดจากพยาธิไส้เดือน (Ascariasis) คือโรคติดเชื้อที่พบได้ทั่วไปในประเทศที่กำลังพัฒนา แต่ไม่ค่อยพบแพร่หลายในประเทศที่สุขอนามัยดี
พยาธิตัวกลมที่มีชื่อว่า Ascaris lumbricoides เป็นสาเหตุทำให้เกิดการติดเชื้อที่บริเวณลำไส้เล็กของมนุษย์ โดยทำหน้าที่เป็นปรสิตค่อยแย่งอาหารจากบริเวณลำไส้ของมนุษย์
พยาธิตัวกลม Ascaris lumbricoides รวมไปถึงพยาธิแส้ม้าและพยาธิปากขอ ล้วนเป็นปรสิตชนิดหนึ่งซึ่งเป็นที่ทราบกันดีว่าก่อให้เกิดโรคพยาธิตัวกลมในลำไส้ (soil-transmitted helminth)
พยาธิตัวกลมจะวางไข่ในร่างกายของมนุษย์ จากนั้นไข่พยาธิจะออกมากับอุจจาระโดยสามารถแพร่กระจายได้หากบุคคลนั้นไปถ่ายอุจจาระใกล้กับพื้นที่เพาะปลูกหรือพืชผล
เมื่อคนนำเอาพืชผักมาประกอบอาหารโดยไม่ได้ล้างทำความสะอาด ไข่ของพยาธิก็จะเข้าสู่ร่างกายของคนๆนั้นไปเจริญเติบโตและเริ่มวงจรชีวิตของมันอีกครั้ง
หลายคนเป็นโรคพยาธิไส้เดือนแต่ไม่มีอาการแสดงใดๆจนกระทั่งเกิดการติดเชื้อที่รุนแรงมากขึ้น
โรคที่เกิดจากพยาธิไส้เดือนอาจจะไม่พบอาการใดๆในระยะเริ่มต้น แต่เมื่อพยาธิได้เข้าไปบุกรุกและเจริญเติบโตในบริเวณลำไส้เล็กจะเริ่มมีอาการที่สังเกตเห็นได้ดังต่อไปนี้
หากเกิดการบุกรุกในร่างกายที่รุนแรงมากขึ้น พยาธิไส้เดือนจะสามารถเคลื่อนที่ไปยังปอดและทำให้เกิดอาการที่รุนแรงมากยิ่งขึ้นได้ ดังนี้
ในกรณีที่พบได้น้อยคือผู้ป่วยอาจมีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงเรียกว่า ปอดอักเสบจากการสำลัก
หากคนรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนไข่ของพยาธิไส้เดือนตัวกลม Ascaris lumbricoides เข้าไป ไข่ของพยาธิจะเจริญเติบโตภายในร่างกายของมนุษย์
วงจรชีวิตของพยาธิตัวกลม มีดังนี้
โรคที่เกิดจากพยาธิไส้เดือนจะติดต่อผ่านการดื่มน้ำหรืออาหารที่ปนเปื้อนไข่พยาธิ
อุจจาระของมนุษย์เป็นสาเหตุทำให้เกิดการปนเปื้อนได้ หากผู้ติดเชื้อไปถ่ายอุจจาระใกล้ทุ่งนาหรือแหล่งน้ำ หรือเกิดจากการนำเอาอุจจาระที่มีไข่พยาธิมาใช้เป็นปุ๋ยสำหรับพืชผล
โดยผู้คนสามารถเป็นโรคพยาธิไส้เดือนได้จากการรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำที่มีการปนเปื้อนไข่ของพยาธิ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากไม่มีการล้างพืชผักให้สะอาดก่อนนำมาประกอบอาหารหรือไม่มีการล้างมือที่สะอาดเพียงพอ
เด็กอาจจะเล่นดินหรือพืชผักที่มีการปนเปื้อนไข่พยาธิแล้วเอามือเข้าปาก
แพทย์มักจะทำรักษาโรคที่เกิดพยาธิไส้เดือนโดยยาต้านปรสิต ซึ่งอาจพิจารณาให้การรักษาเพิ่มเติมในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงได้
แพทย์อาจไม่ได้มุ่งเป้าไปที่การรักษาการติดเชื้อจากพยาธิ แต่จะลดจำนวนของพยาธิและไข่ลงเพื่อบรรเทาอาการในผู้ป่วย
แพทย์อาจจะแนะนำให้ทำการผ่าตัดเพื่อนำเอาพยาธิที่มีจำนวนมากออก โดยการผ่าตัดจะเป็นทางเลือกที่เหมาะสมในกรณีที่ผู้ป่วยมีพยาธิในร่างกายเป็นจำนวนมากจนไปอุดตันส่วนของลำไส้
หากมีการรักษาโรคพยาธิไส้เดือนตั้งแต่แรกเริ่มอาจช่วยป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่จะเกิดตามมาได้
ส่วนใหญ่แล้วโรคที่เกิดเหตุจากพยาธิไส้เดือนมักจะมีอาการไม่รุนแรงหรือไม่แสดงอาการใดๆ รวมไปถึงอาจจะไม่มีภาวะแทรกซ้อนเพิ่มเติมก็ได้
หากมีพยาธิเกิดขึ้นจำนวนมากหรือผู้ป่วยมีอาการรุนแรง ผู้ป่วยอาจจะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ตามมาได้
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นมีดังนี้
ผู้คนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ที่มีสุขอนามัยดีก็มักจะมีความเสี่ยงในการเป็นโรคพยาธิไส้เดือนต่ำ ดังนั้นจึงจำเป็นที่จะต้องปรุงอาหารให้สะอาดและมีการล้างมือหลังจากเข้าห้องน้ำ
ดังนั้นทุกคนควรล้างภาชนะและทำความสะอาดพื้นที่ในการปรุงอาหารทุกครั้งหลังการใช้งานเสร็จ
หากมีการท่องเที่ยวในภูมิภาคที่สุขอนามัยไม่ดี ควรปฎิบัติตัวตามคำแนะนำเพื่อป้องกันการติดเชื้อดังต่อไปนี้
ผู้คนสามารถทำตามขั้นตอนเพื่อป้องกันการเกิดโรคพยาธิไส้เดือนได้โดยปรุงอาหารให้สะอาด ใช้อุปกรณ์ เครื่องมือเครื่องใช้ที่สะอาดถูกสุขลักษณะ รวมไปถึงหลีกเลี่ยงการไปในที่ที่อาจจะมีพยาธิปนเปื้อนอยู่
โดยคนอาจจะไม่ทราบว่าตนเป็นพยาธิไส้เดือนจนกระทั่งมีพยาธิอยู่จำนวนเป็นมากหรือมีอาการที่รุนแรงมากขึ้น ดังนั้นหากทราบก็ควรทำการรักษาเพื่อให้สามารถฟื้นตัวและกลับมาเป็นปกติได้
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก