ภาวะเปลือกตาอักเสบ (Blepharitis) คือภาวะที่มีการอักเสบเกิดขึ้นที่บริเวณเปลือกตา ทำให้เปลือกตาบนบวม คันเปลือกตา ซึ่งเกิดจากการผลิตน้ำมันออกมามากเกินไปจนทำให้รอบขนตามีลักษณะเหนียวจนทำให้เกิดจากการอักเสบรอบฐานขนตา
ภาวะเปลือกตาอักเสบส่งผลกระทบต่อคนทุกเพศทุกวัยและอาการมีทั้งเฉียบพลันหรือเรื้อรัง ซึ่งภาวะเปลือกตาอักเสบเรื้อรังในผู้ใหญ่พบได้บ่อยที่สุด
น้ำตาเทียมอาจช่วยบรรเทาอาการเปลือกตาอักเสบได้ และวิธีการรักษาภาวะเปลือกตาอักเสบ ได้แก่ การรักษาในโรงพยาบาล และการดูแลตัวเองที่บ้าน
แพทย์จะแนะนําการดูแลรักษาด้วยตัวเองที่บ้านและการรักษายังมีวิธีอื่น ๆ ได้อีก เช่น:
การตัดเนื้อบริเวณเปลือกตาออก (BlephEx): วิธีการรักษาประเภทนี้เป็นการกําจัดไร แบคทีเรียและไบโอฟิล์มที่ขึ้นบนเปลือกตา นอกจากนี้ ยังช่วยเปิดต่อมไขมันเปลือกตาที่อุดตันด้วย
การรักษาโดยใช้ความร้อนเพื่อละลายต่อมไขมันเปลือกตา (Lipiflow): วิธีการรักษาแบบนี้ช่วยละลายเมือกต่าง ๆ ที่อุดตันต่อมเมบิเบีย
การรักษาภาวะตาแห้งหรือโรคเปลือกตาอักเสบเรื้อรังด้วยแสงในช่วงความยาวคลื่นเฉพาะ (IPL): วิธีนี้จะช่วยกำจัดสิ่งที่อุดตันต่อมไขมันเปลือกตา
ในบางกรณี ผู้ป่วยภาวะเปลือกตาอักเสบอาจต้องใช้ยาปฏิชีวนะอาจจะเป็นชนิดทาเฉพาะที่หรือแบบรับประทานก็ได้
ภาวะเปลือกตาอักเสบเกิดขึ้นได้ทั้งจากภายนอกและภายในของเปลือกตา
ภาวะเปลือกตาอักเสบที่เกิดขึ้นภายนอก: ภาวะเปลือกตาอักเสบจะเกิดขึ้นบริเวณขอบด้านหน้าของเปลือกตา บริเวณที่มีขนตาขึ้นอยู่
ภาวะเปลือกตาอักเสบที่เกิดขึ้นภายใน: ภาวะเปลือกตาอักเสบจะเกิดขึ้นบริเวณขอบด้านในของเปลือกตาที่ติดกับลูกตา
อาการหลักที่เกิดจากภาวะเปลือกตาอักเสบ ได้แก่:
รู้สึกคันเปลือกตา
ระคายเคืองตาและมีน้ำตาไหล
มีขี้ตาเกรอะ
รู้สึกแสบร้อนในตา
ตาแพ้แสง Photophobia
รู้สึกเหมือนมีกรวดผงในดวงตาและความรู้สึกเหมือนมีอะไรเข้าตา
อาการมักเห็นได้ชัดมากขึ้นในตอนเช้า
ตาบวม เปลือกตาบวม
เจ็บเปลือกตา
ภาวะเปลือกตาอักเสบไม่ใช่โรคที่เป็นอันตรายต่อดวงตา แต่อาจส่งผลให้ความสามารถในการมองเห็นลดลงซึ่งอาจเป็น ๆ หาย ๆ ได้
อาการของภาวะเปลือกตาอักเสบชนิดเรื้อรังอาจเป็น ๆ หาย ๆ โดยมีการทิ้งช่วง (อาการหายไปชั่วคราว) ตามด้วยอาการกําเริบ (มีอาการแสบร้อน) อย่างรุนแรง ทั้งนี้ ภาวะเปลือกตาอักเสบสามารถเกิดขึ้นได้กับดวงตาทั้งสองข้าง
ภาวะอื่น ๆ ที่มักเกิดขึ้นพร้อม ๆ กับภาวะเปลือกตาอักเสบ เช่น โรคโรซาเซียที่ดวงตา โรคสะเก็ดเงิน และโรคผิวหนังเซ็บเดิร์ม
ภาวะเปลือกตาอักเสบเกิดขึ้นได้หลายสาเหตุ
ได้แก่:
เกิดการอักเสบเมื่อสัมผัสกับแบคทีเรียที่ปกติอาศัยอยู่บนเปลือกตา
โรคผิวหนังเซ็บเดิร์มและโรคโรซาเซียที่ดวงตา
มีปรสิต: ไรขนตาหรือเห็บมนุษย์ที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า
เกิดการติดเชื้อไวรัสเริม (HSV)
ผู้ที่มีรังแคมีแนวโน้มที่จะมีภาวะเปลือกตาอักเสบ การดูแลรักษารังแคเป็นอย่างดีช่วยลดอาการจากภาวะเปลือกตาอักเสบได้
อีกสาเหตุที่เป็นไปได้อีกประการหนึ่งคือเกิดความผิดปกติของต่อมไมโบเมียนบนขอบเปลือกตาโดยต่อมเหล่านี้จะผลิตน้ำมันที่ป้องกันไม่ให้เกิดฟิล์มน้ำตาจากการระเหยของน้ำตา
แพทย์เชื่อว่าภาวะเปลือกตาอักเสบเป็นสาเหตุของความผิดปกติของต่อมไมโบเมียน มากกว่าที่จะเป็นความผิดปกติของต่อมที่ทําให้เกิดภาวะเปลือกตาอักเสบ
สุขอนามัยของเปลือกตาเป็นสิ่งสําคัญสําหรับการรักษาภาวะเปลือกตาอักเสบทั้งสองประเภท โดยควรยังคงดูแลรักษาอย่างต่อเนื่องแม้ว่าอาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม
การดูแลตัวเองนั้นสําคัญต่อการรักษามาก อาการของภาวะเปลือกตาอักเสบอาจกลับมาได้หากหยุดการรักษาไป
ภาวะเปลือกตาอักเสบไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่การดูแลรักษาช่วยจัดการกับอาการของภาวะเปลือกตาอักเสบได้
นอกจากการดูแลรักษาที่บ้านแล้ว ผู้ที่มีภาวะตาอักเสบควรหลีกเลี่ยงการใช้เครื่องสําอาง เช่น อายไลเนอร์ มาสคาร่าและการตกแต่งรอบดวงตาด้วยวิธีอื่น ๆ
การดูแลภาวะเปลือกตาอักเสบ ได้แก่:
ประคบอุ่น
ทําความสะอาดเปลือกตาเพื่อกำจัดแผ่นเกรอะรอบดวงตา
คลึงบริเวณต่อมน้ำมันขนาดเล็กของเปลือกตา
การประคบอุ่นหมายถึงการใช้ผ้าอุ่น ๆ ประคบเปลือกตา แล้วอุ่นผ้าที่ใช้ประคบด้วยน้ำอุ่นเมื่อผ้าเย็นแล้ว และประคบซ้ำ ๆ นาน 10 นาที
จุ่มผ้าในน้ำอุ่น: ต้องระวัง ผู้ป่วยบางรายอาจเกิดผิวหน้าโดนลวกได้ หากใช้ไมโครเวฟอุ่นผ้าเปียก
ให้ใช้ผ้านุ่ม ๆ เท่านั้น: การขัดถูแรงเกินไปหรือใช้ผ้าหยาบอาจทําให้ผิวหนังและดวงตาเสียหายได้
หลังจากประคบอุ่นนาน 10 นาทีแล้ว ให้ทําความสะอาดเปลือกตาทันที
ใช้มาส์กหนังตา: การใช้มาส์กหนังตาก็ได้ผลเหมือนวิธีประคบอุ่น การใช้มาส์กจะสะดวกสบายกว่าและสามารถหาซื้อได้ตามช่องทางออนไลน์ นอกจากนี้ ยังมีน้ำยาทําความสะอาดเปลือกตา และอีกวิธีหนึ่งคือแชมพูเด็กอ่อน ๆ ก็สามารถใช้ล้างเปลือกตาได้
เมื่อต้องทำความสะอาดเปลือกตา ใช้สำลีเช็ดขอบเปลือกตาเบา ๆ ที่ฐานขนตา และที่ต่อมที่ผลิตน้ำมันบริเวณเปลือกตา โดยแช่สำลีในสารละลายแชมพูเด็กอ่อน ใช้น้ำอุ่น 2 ถึง 3 หยดจากน้ำอุ่นครึ่งถ้วย
การทำความสะอาดเปลือกตาควรทำเองวันละ 2 ครั้ง ผู้ป่วยจะต้องหมั่นทำแทบตลอดชีวิต และหากไม่ดูแล อาการจะกลับมาอีก
หลังจากประคบร้อนเพื่อกำจัดความมันจากเปลือกตาแล้ว การคลึงเบาจะช่วยละลายน้ำมันในต่อมเปลือกตาได้
ใช้นิ้วหรือไม้พันด้วยผ้าฝ้ายหรือสำลี คลึงที่ขอบเปลือกตา บริเวณขนตาและต่อมเปลือกตา โดยคลึงเป็นวงกลมเล็ก ๆ เบา ๆ
น้ำตาเทียมสามารถหาซื้อได้โดยไม่ต้องให้แพทย์สั่งจ่าย เพื่อช่วยบรรเทาความแห้งกร้านของดวงตา ที่เกิดจากภาวะเปลือกตาอักเสบในระหว่างวัน โดยน้ำตาเทียมที่ไม่มีสารกันบูดเป็นน้ำตาเทียมประเภทที่เหมาะที่สุดในการใช้ทำความสะอาดตา
น้ำตาเทียมสามารถหาซื้อได้ตามช่องทางออนไลน์แต่ควรให้แพทย์ดูก่อนว่าน้ำตาเทียมที่ซื้อมาเหมาะกับอาการที่ตัวเองมีหรือไม่
แพทย์จะซักประวัติผู้ป่วย รวมทั้งถามอาการ ประวัติโรคและตรวจเปลือกตาและดวงตาของผู้ป่วย
แพทย์จะดูอาการแสดงที่ช่วยระบุประเภทของภาวะเปลือกตาอักเสบโดยการตรวจผ่านกล้องจุลทรรศน์ที่มีกำลังขยายสูง
ซึ่งเป็นกล้องจุลทรรศน์พลังงานต่ำที่พัฒนาขึ้นเป็นพิเศษพร้อมแหล่งกําเนิดแสงเป็นลําแสงบาง ๆ ที่มีกำลังขยายสูง
กล้องนี้ช่วยให้แพทย์มองเห็นด้านนอกของดวงตาและเปลือกตาโดยแพทย์จะให้ผู้ป่วยเอาคางอยู่บนแท่นวางหน้ากล้องและหน้าผากผู้ป่วยพิงกับตัวหนุน
เมื่อระบุประเภทของภาวะเปลือกตาอักเสบได้แล้ว จากนั้นแพทย์จะแนะนําวิธีการรักษาซึ่งวิธีการรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของโรค หากภาวะเปลือกตาอักเสบดูเหมือนจะเกิดจากสภาพผิว เช่น โรคผิวหนังอักเสบโรซาเชียหรือมีสาเหตุมาจากตัวไร แพทย์จะเลือกวิธีการรักษาแบบอื่นที่เหมาะสม
การรักษาจะช่วยป้องกันการเกิดของภาวะแทรกซ้อน เช่น ซีสต์ไมโบเมียน เยื่อบุตาอักเสบ หรือความเสียหายต่อกระจกตาได้
ภาวะเปลือกตาอักเสบเป็นภาวะอักเสบบริเวณรอบฐานขนตา ในปัจจุบัน สาเหตุสำคัญของภาวะเปลือกตาอักเสบเรื้อรังยังไม่มีเป็นที่ทราบแน่ชัด
ภาวะเปลือกตาอักเสบไม่ได้เกิดจากสุขอนามัยที่ไม่ดีแต่อาการแสดงที่ชัดเจนที่สุดของภาวะเปลือกตาอักเสบคือผู้ป่วยจะมีเปลือกตาสีแดงและเหนียวจับกันเป็นก้อน เกิดเป็นเกล็ดบนผิวรอบ ๆ ฐานขนตา
การรักษาจะเน้นบรรเทาอาการของโรค แต่ไม่สามารถรักษาโรคได้
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก