โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน (Meniere’s Disease) คือ ภาวะที่นำไปสู่อาการวิงเวียนศีรษะ หูอื้อ และหูหนวกได้ ไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด แต่สามารถใช้วิธีการบรรเทาได้
โรคน้ำในหูไม่เท่ากันสามารถเกิดขึ้นเนื่องจากความผิดปกติด้านโครงสร้างของหูชั้นใน หรือระดับของเหลวในหู อย่างไรก็ตามยังไม่มีงานวิจัยที่ชี้ชัดถึงสาเหตุที่แท้จริง
หูชั้นในมีช่อง และโพรงที่เชื่อมต่อกันเรียกว่า Labyrinth ส่วนนอกของหูชั้นในเป็นที่ตั้งของ Bony labyrinth ภายในมีโครงสร้างเนื้อเยื่ออ่อนซึ่งเป็น Labyrinth ที่มีขนาดเล็กกว่า และมีรูปร่างคล้ายกัน
Labyrinth มีของเหลวที่เรียกว่า Endolymph และมีหน้าที่ตอบสนองต่อการเคลื่อนไหวของของเหลว และส่งสัญญาณไปยังสมองผ่านกระแสประสาท
ส่วนต่าง ๆ ของหูชั้นในมีบทบาทในการรับรู้ทางประสาทสัมผัสต่างๆ ดังต่อไปนี้
เพื่อให้หูชั้นในทำงานได้เต็มที่ ความดัน ปริมาตรและองค์ประกอบทางเคมีของของเหลวจะต้องมีองค์ประกอบที่ถูกต้อง
อาการของโรคน้ำในหูไม่เท่ากันแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล โดยในบางกรณีสามารถเกิดได้อย่างกะทันหัน ภายใน 20 นาที จนถึง 24 ชั่วโมง อาการทั่วไปได้แก่
เป็นอาการที่ชัดเจนที่สุดของโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน ซึ่งอาการเวียนศีรษะสามารถเกิดร่วมกับอาการต่อไปนี้
อาการวิงเวียนศีรษะอาจรบกวนกิจกรรมต่างๆ เช่น
เกิดเสียงรบกวนในหูอย่างต่อเนื่องอาจคล้ายกับเสียงดังต่อไปนี้
ทั่วไปผู้ป่วยมักจะเป็นมากขึ้นในช่วงเวลาที่เงียบสงบ หรือเมื่อเกิดอาการเหนื่อยล้า
ผู้ที่เป็นโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน ส่งผลให้อาจจะการสูญเสียการได้ยินได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงเริ่มต้นของโรค ผู้ป่วยอาจจะไวต่อเสียงดังมากขึ้น สุดท้ายแล้วคนส่วนใหญ่ที่เป็นโรคนี้อาจจะสูญเสียการได้ยินในระยะยาว
อาการทางจิตบางชนิดสามารถเกิดจากโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน โดยไม่สามารถควบคุมสมดุลได้ อาจจะส่งผลต่อกิจวัตรประจำวัน
เมื่อการได้ยินแย่ลงเรื่อย ๆ ผู้ป่วยบางคนที่เป็นโรคน้ำในหูไม่เท่ากันจะสูญเสียความสามารถในการขับรถ และขาดโอกาสในการทำงาน เสรีภาพ รวมถึงการเข้าสังคมต่างๆ ดังนั้นหากมีอาการเหล่านี้ควรรีบพบแพทย์
โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน มี 2 ระยะ โดยผู้ป่วยอาจไม่แสดงอาการเป็นระยะเวลานาน
อาการในช่วงเริ่มต้น
โรคน้ำในหูไม่เท่ากันจะทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะอย่างกะทันหัน และไม่สามารถควบคุมได้ ในระหว่างนี้จะมีการสูญเสียการได้ยิน แต่จะกลับสู่ภาวะปกติ เมื่ออาการเวียนศีรษะลดลง อาจรู้สึกอึดอัด และมีความรู้สึกแน่น หรือกดดัน นอกจากนี้ผู้ป่วยมักจะมีอาการอ่อนเพลีย และรู้สึกว่าต้องนอนเป็นเวลาหลายชั่วโมง
ผู้ป่วยอาจพบอาการเหล่านี้ร่วมด้วยในช่วงแรก
การเปลี่ยนแปลงอาหารที่รับประทานโดยการรับประทานอาหารที่ลดการกักเก็บของเหลว เพราะการลดการกักเก็บของเหลวให้มีปริมาตรน้อยที่สุด จะช่วยลดความถี่และความรุนแรงของอาการ
เคล็ดลับต่อไปนี้สามารถลดความรุนแรงของโรคได้
การรับประทานอาหารบ่อยขึ้น แต่น้อยลง: การกระจายมื้ออาหารอย่างสม่ำเสมอตลอดทั้งวัน จะช่วยควบคุมของเหลวในร่างกายแทนที่จะกินอาหารมื้อใหญ่ 3 มื้อต่อวันให้แบ่งทานเป็นมื้อเล็ก ๆ 6 มื้อแทน
การลดปริมาณเกลือให้น้อยลง: ยิ่งคนเราบริโภคเกลือน้อยเท่าไหร่ร่างกายก็จะกักเก็บของเหลวได้น้อยลงเท่านั้น ควรหลีกเลี่ยงการเติมเกลือลงในมื้ออาหาร และงดอาหารฟาสต์ฟู้ด
ลดปริมาณแอลกอฮอล์: แอลกอฮอล์นั้นส่งผลเสียต่อปริมาณ และองค์ประกอบของของเหลวในหูชั้นใน
ดื่มน้ำให้เพียงพอ: ผู้ที่เป็นโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน ควรดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอในช่วงอากาศร้อน และตอนออกกำลังกาย
หลีกเลี่ยงการทานอาหารที่มีส่วนประกอบของ Tyramine: กรดอะมิโนชนิดนี้อยู่ในอาหารหลายประเภท ได้แก่ ตับไก่ เนื้อรมควัน ไวน์แดง ชีส ถั่ว และโยเกิร์ต อาจทำให้เกิดอาการไมเกรนได้ ควรหลีกเลี่ยงอาหารประเภทดังกล่าว
แพทย์จะทำการซักถามอาการ และตรวจร่างกาย รวมถึงประวัติการรักษาโรค ประวัติครอบครัวของผู้ป่วย และพิจารณาอาการของโรค
ตัวอย่างข้อซักถาม ได้แก่
แพทย์จะทำการตรวจการได้ยิน (Audiogram) ด้วยเครื่องตรวจการได้ยิน (Audiometer) ที่มีความดัง และระดับเสียงที่แตกต่างกัน ผู้ป่วยจะฟังด้วยหูฟัง และบอกว่าได้ยินเสียงหรือไม่ เป็นการตรวจสอบขอบเขตการได้ยิน
หลายคนที่เป็นโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน จะประสบปัญหาในการทรงตัว ความรู้สึกสมดุลอาจเกิดในช่วงที่มีอาการเวียนศีรษะ
การตรวจวัดแรงดันของน้ำในหูชั้นใน (Electrocochleography: ECoG)
แพทย์จะใช้น้ำอุ่น และน้ำเย็นหรืออากาศเข้าไปในช่องหู จากนั้นจะวัดการเคลื่อนไหวของดวงตา การตอบสนองที่ผิดปกติอาจบ่งบอกถึงปัญหาหูชั้นใน
จะทดสอบโดยให้ผู้ป่วยนั่งบนเก้าอี้ แพทย์จะวางอิเล็กโทรดไว้ใกล้ดวงตาของผู้ป่วย เก้าอี้จะค่อย ๆ หมุนไปมาด้วยความเร็วที่แตกต่างกัน การเคลื่อนไหวจะกระตุ้นระบบสมดุลภายใน และทำให้เกิดการเคลื่อนไหวของดวงตา สิ่งเหล่านี้จะถูกบันทึกด้วยกล้องอินฟาเรด เพื่อนำไปวิเคราะห์ต่อไป
การตรวจประสาทการทรงตัวในหูชั้นในโดยการวัดคลื่นไฟฟ้าจากกล้ามเนื้อคอ (Vestibular evoked myogenic potentials testing: VEMP)
การทดสอบนี้เป็นการวัดการทำงานของเซ็นเซอร์บางตัวในหูชั้นในที่ตรวจจับการเร่งของความเร็ว
การทดสอบการทรงตัวด้วยเครื่อง Posturography
ผู้ป่วยจะสวมสายรัดนิรภัย ขณะเดียวกันจะยืนเท้าเปล่าบนแท่น และพยายามรักษาสมดุลภายใต้สภาวะต่างๆ
การทดสอบอื่นๆ
อาจจะมีการตรวจสอบเพื่อวินิจฉัยโรคที่มีอาการใกล้เคียงกันเพิ่มเติม เช่น เนื้องอกในสมอง หรือเส้นเลือดตีบ (MS) แพทย์อาจจะทำการสแกนต่อไปนี้ เพื่อช่วยในการตรวจสอบอาการของโรคเพิ่มเติม
วิธีการรักษามีหลายวิธีที่สามารถบรรเทาอาการของโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน แม้ว่าจะไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด แต่สามารถช่วยจัดการกับอาการบางอย่างได้
โรคน้ำในหูไม่เท่ากัน มีความสัมพันธ์กับความเครียด และความวิตกกังวล อย่างไรก็ตามยังไม่ชัดเจนว่าความเครียดและความวิตกกังวลทำให้เกิดอาการโรคน้ำในหูไม่เท่ากันหรือไม่ แต่ทั้งนี้การลดความเครียดสามารถช่วยลดความรุนแรงของอาการได้ เช่น การทำโยคะ การนั่งสมาธิ และการเจริญสติ รวมทั้งการเลิกบุหรี่สามารถช่วยลดอาการของโรคได้
แพทย์อาจจะแนะนำยารักษาอาการวิงเวียน ดังต่อไปนี้
ยาแก้เมารถ (Motion sickness): ได้แก่ meclizine (Antivert) และ diazepam (Valium) สามารถช่วยลดความรู้สึกบ้านหมุนที่ทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะเช่นเดียวกับอาการคลื่นไส้อาเจียน
ยาสำหรับอาการคลื่นไส้: Prochlorperazine (Compazine) เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาอาการคลื่นไส้ และอาการเวียนศีรษะ
ยาขับปัสสาวะ: ช่วยลดการกักเก็บของเหลวในร่างกาย แพทย์อาจสั่งให้ใช้ Triamterene และ Hydrochlorothiazide (Dyazide หรือ Maxzide)
การลดปริมาณของเหลวที่ร่างกายกักเก็บไว้ จะช่วยเพิ่มปริมาณของเหลวและความดันในหูชั้นใน เป็นผลให้ความรุนแรงและความถี่ของอาการลดลงได้
แพทย์สามารถฉีดยารักษาเข้าไปในหูชั้นกลางเพื่อให้อาการเวียนศีรษะดีขึ้น ได้แก่ ยาปฏิชีวนะ Gentamicin (Garamycin) และสเตียรอยด์ เช่น Dexamethasone (Decadron)
การผ่าตัดอาจเป็นทางเลือกสำหรับผู้ที่เป็นโรคน้ำในหูไม่เท่ากันแล้วรักษาด้วยวิธีข้างต้นไม่หาย
การผ่าตัด Endolymphatic sac: ศัลยแพทย์จะเอากระดูกเล็ก ๆ ออกจากรอบ ๆ Endolymphatic sac ซึ่งจะช่วยควบคุมแรงดันน้ำในหู หากการทำงานของส่วนนี้ไม่ถูกต้องอาจจะทำให้เกิดอาการเวียนศีรษะ
Labyrinthectomy: ศัลยแพทย์จะผ่าตัดนำส่วนหนึ่งของหูชั้นในออกเพื่อทำการรักษา
การผ่าตัดเส้นประสาทสมอง ส่วนที่ควบคุมการทรงตัว: ศัลยแพทย์จะผ่าตัดแก้ไขเส้นประสาทสมองส่วนที่ควบคุมการทรงตัว
หากอาการน้ำในหูไม่เท่ากันทำให้มีอาการเวียนศีรษะอย่างกะทันหัน อาจจะต้องนอนเป็นเวลานาน ทำให้พลาดกิจกรรมทางสังคม การพักผ่อน การทำงานหรือครอบครัว และกรมขนส่งของบางประเทศได้กำหนดไว้ว่า ผู้ที่มีอาการของโรคน้ำในหูไม่เท่ากัน ห้ามขับรถเด็ดขาด และไม่อนุญาตให้ผู้ป่วยขับรถจนกว่าจะได้รับคำยืนยันจากแพทย์ว่า ผู้ป่วยสามารถควบคุมอาการของโรคได้
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก