โรคจิตหวาดระแวง (Paranoia) คือ บุคคลหนึ่งกำลังถูกคุกคามไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง เช่น คนที่จ้องมองคุณ หรือมาอาการต่อต้าน แม้ว่าจะไม่มีข้อพิสูจน์ว่าเป็นความจริง สามารถเกิดกับคนจำนวนมากได้ในบางช่วงเวลาของชีวิต แม้ว่าคุณจะรู้ว่าความกังวลของคุณไม่ได้อยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริง แต่ก็อาจเป็นปัญหาได้หากเกิดขึ้นบ่อยเกินไป
ความหวาดระแวงนับว่าเป็นปัญหาสุขภาพความรุนแรงมาก เป็นภาวะสุขภาพจิตที่หายากและทำร้ายบุคคลที่เป็นอย่างจริงจัง เมื่อไม่มีข้อพิสูจน์ ทำให้ผู้ป่วยอาจไม่รู้ตัวว่าหวาดระแวง
อาการหวาดระแวงประกอบไปด้วย:
อาการหวาดระแวงเล็กน้อย การนอนหลับ
การนอนไม่หลับในคืนเดียว นั้นไม่ทำให้เกิดอาการหวาดระแวงแต่อย่างใด แต่ถ้านอนไม่หลับหรือพักผ่อนไม่เพียงพอมีแนวโน้มที่จะปะทะกับผู้อื่นหรือมีความเข้าใจผิดกับคนรอบข้าง อาจเริ่มดูเหมือนว่ามีคนต่อต้าน ทั้งที่พวกเขาทำตัวปกติเหมือนเดิม อาจจะเริ่มมองเห็นสิ่งหรือได้ยินสิ่งที่ไม่มีอยู่จริง หรือเรียกว่าภาพหลอน
ผู้ใหญ่ควรนอนหลับ 7-9 ชั่วโมง เพื่อการฟื้นฟู และการพักผ่อนที่เพียงพอ
ความเครียด
เมื่อความตึงเครียดเพิ่มขึ้นในชีวิต ผู้ป่วยจะเริ่มรู้สึกสงสัยคนอื่นมากขึ้น และความเครียดไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งแย่ๆ เช่น ความเจ็บป่วย หรือการสูญเสียงาน หรือแม้แต่โอกาสที่มีความสุข เช่น งานแต่งงาน ก็สามารถสร้างความเครียดที่ทำให้เกิดความหวาดระแวงได้ โดยสามารถสร้างความผ่อนคลายเพื่อสร้างความสุขได้ดังนี้
ควาผิดปกติทางจิตเวช
ภาวะบุคลิกภาพผิดปกติ แบบหวาดระแวง ทำให้ไม่สามารถเชื่อใจคนอื่นได้ และอาจทำให้เกิดความคิดเชิงลบเกี่ยวกับคนอื่นๆที่ไม่เป็นความจริง เช่น“ พวกเขาไม่ชอบฉัน”“ พวกเขากำลังทำให้ฉันสนุก” หรือแม้แต่“ พวกเขากำลังคิดจะต่อต้านฉัน” ในบางกรณีแม้จะไม่มีหลักฐานชัดเจน สิ่งนี้สามารถนำไปสู่ความหวาดระแวงที่เป็นปัญหาสุขภาพอย่างแท้จริง ความไม่จริงบางอย่างอาจจะทำให้คุณไม่เชื่อ แต่บางสิ่งคุณก็เชื่อ
โรคจิตเภทซึ่งเป็นโรคร้ายแรงอีกชนิดหนึ่ง ทำให้บอกได้ยากว่าอะไรคือความจริงและอะไรคือเรื่องที่จินตนาการไว้ ส่วนมากแล้วผู้ป่วยจะไม่รู้ตัวเลยว่าเมื่อไหร่ที่ความคิดของนั้นคือความหวาดระแวง เพื่อนหรือคนรักหรือครอบครัวของผู้ป่วยจำเป็นต้องแนะนำให้ผู้ที่มีอาการดังกล่าวเข้ารับการรักษาจากแพทย์
ความหวาดระแวงทำให้บุคคลนั้นมีอารมณ์แปรปรวน จากที่เคยชื่นชอบใครมากๆ ในครั้งถัดไปก็สามารถกลายเป็นเกลียดชังมากได้
เพียงเพราะรู้สึกหวาดระแวงหรือวิตกกังวลว่าคนอื่นจะคิดอย่างไรกับตนเอง ไม่ได้หมายความว่าคุณเป็นโรคทางจิตเวช การที่คุณรู้ตัวว่าความคิดบางอย่างไม่สมเหตุสมผล ถือเป็นสัญญาณสุขภาพจิตที่ดี แต่หากความหวาดระแวงรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันจำเป็นต้องพบแพทย์เพื่อทำการรักษา
การใช้ยา
ยาเสพติด เช่น กัญชา ยาหลอนประสาท (LSD) และสารกระตุ้น (โคเคน เมทแอมเฟตามีน)ทำให้บางคนหวาดระแวงในช่วงสั้น ๆ เมื่อสารเคมีหมดฤทธิ์ความหวาดระแวงก็หายไปเช่นกัน รวมถึงการใช้แอลกอฮล์ในทางที่ผิดก็ทำให้เกิดความหวาดระแวงในระยะสั้นและในระยะยาวเช่นกัน
หากกำลังรู้สึกได้ว่าสูญเสียการรับรู้ความเป็นจริง การปรึกษาแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพจิตคือ จุดเริ่มต้นที่ดีที่สุด เนื่องจากคุณยังสามารถบอกได้ว่าความคิดของคุณไม่สมเหตุสมผล
สิ่งสำคัญสำหรับการเริ่มต้น คือ ต้องรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ การออกกำลังกาย และนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ เพราะสิ่งเหล่านี้อาจเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดความหวาดระแวงได้
การพูดคุยคุยกับตัวเอง บอกตัวเองว่าสิ่งที่คิดไม่สมเหตุสมผลสามารถช่วยได้ แทนที่จะคิดกับตัวเองว่า“ ฉันมันบ้า” หรือ“ ฉันหวาดระแวง”
แม้ว่าจะไม่มีอาการป่วยทางจิต แต่หากความคิดหวาดระแวง หรือไร้เหตุผลของคุณเข้ามารบกวนชีวิตประจำวัน ควรพบจิตแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก