ลิ้นลายแผนที่ (Geographic Tongue) เป็นภาวะที่ไม่เจ็บปวดมักเกิดจุด หรือรอยปะขึ้นที่ด้านบน และด้านข้างของลิ้น
รูปแบบที่ผิดปกติที่เกิดบนลิ้นมักมีลักษณะคล้ายกับแผนที่ซึ่งเป็นที่มาของชื่ออาการนี้
บางกรณีจุดของอาการอาการลิ้นลายแผนที่อาจปรากฏที่บริเวณอื่น ๆ ของปาก
ขณะนี้ยังไม่ทราบสาเหตุของลิ้นลายแผนที่ที่ชัดเจน นักวิทยาศาสตร์พยายามหาความเชื่อมโยงกับเงื่อนไขอื่น ๆ เช่น โรคสะเก็ดเงิน แต่ก็ยังขาดหลักฐานยืนยันที่ชัดเจน
นักวิทยาศาสตร์คาดว่ามีปัจจัยเสี่ยง 2 ประการสำหรับลิ้นลายแผนที่ หนึ่งคือลิ้นที่มีรอยแยกซึ่งเป็นภาวะที่ลิ้นมีร่องเกิดบนพื้นผิวของลิ้น และอีกหนึ่งปัจจัยเสี่ยงคือความผิดปกติทางพันธุกรรมที่ถูกส่งต่อจากคนรุ่นหนึ่งไปสู่คนรุ่นต่อไป
เนื่องจากยังไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจน จึงยังไม่มีการป้องกันการเกิดลิ้นลายแผนที่ได้
ลิ้นลายแผนที่อาจตรวจไม่พบเป็นนานเวลาหลายเดือน หรือหลายปี บ่อยครั้งที่ทันตแพทย์หรือแพทย์ก็ไม่สามารถตรวจพบอาการนี้ในระหว่างตรวจสอบช่องปากได้
ลักษณะอาการนี้ทำให้เกิดรอยเรียบ ๆ สีแดงที่ผิดปกติขึ้นบริเวณด้านบน และด้านข้างของลิ้น และอาจมีอาการเพิ่มเติม ได้แก่ :
ผู้ป่วยอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมจนรู้สึกไม่สบาย หรือเจ็บปวดเล็กน้อย เมื่อลิ้นสัมผัสกับอาหารหรือสารอื่น ๆ แนวโน้มของอาการมักรุนแรงเมื่อสัมผัสกับ :
แม้จะมีรูปร่างลักษณะของลิ้นลายแผนที่จะน่ากลัว แต่ในความเป็นจริงแล้วอาการนี้จะไม่รุนแรง ไม่มีอาการเจ็บปวด หรือมะเร็งมาเกี่ยวข้อง แม้ว่าบางคนอาจรู้สึกไม่สบาย เจ็บปวด หรือปวดแสบปวดร้อนบ้าง แต่ความรู้สึกเหล่านี้มักเป็นผลมาจากการสัมผัสสิ่งเร้าอย่างอาหารรสเผ็ด หรือรสเปรี้ยวเท่านั้น
หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ได้ทำการรักษา ส่วนมากอาการของลิ้นลายแผนที่จะชัดเจนมากขึ้น หลายคนอาจไม่ได้รับการรักษาเนื่องจากไม่ทราบความผิดปกติ โดยที่พวกเขาก็ไม่ได้รับผลร้ายต่อสุขภาพ
แม้ว่าจะได้รับการรักษา แต่อาการของลิ้นลายแผนที่อาจกลับมาเป็นใหม่ได้อีกในภายหลัง วิธีการรักษา ได้แก่ :
กรณีรักษาโดยไม่วินิจฉัยโรคให้ดี อาจทำให้ไม่สามารถพิจารณาประสิทธิภาพของการรักษาได้ เพราะอาการลิ้นลายแผนที่มีแนวโน้มชัดเจนขึ้นได้เองอยู่แล้ว
ภาวะแทรกซ้อนของลิ้นลายแผนที่
ไม่มีภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญที่เกี่ยวข้องกับลิ้นลายแผ่นที่ ทั้งอาการเจ็บป่วยหรือมะเร็ง
เนื่องจากลักษณะของอาการ ลิ้นลายแผ่นที่อาจทำให้ผู้ป่วยเกิดความวิตก หรือภาวะแทรกซ้อนทางจิตที่มาจาก ความวิตกกังวลได้ เช่นกลัวว่าผู็อื่นจะมองในแง่ร้าน หรือกังวลว่าตนเองมีบางอย่างที่ผิดปกติ
หากสังเกตเห็นว่าลิ้นเป็นรอยเรียบสีแดง ควรรีบไปพบแพทย์ เพราะแม้ว่าลิ้นลายแผนที่จะไม่เป็นอันตราย แต่อาจมีอาการของโรคร้ายแรงที่ถูกเข้าใจผิดว่าเป็นลิ้นลายแผนที่ได้
แพทย์อาจวินิจฉัยลิ้นลายแผนที่ ด้วยวิธีการตรวจลิ้นและปากอย่างง่าย ดังนี้:
บางครั้งแพทย์อาจทำการทดสอบเพิ่มเติม หากสงสัยว่าอาการที่เกิดขึ้นไม่ใช่ลิ้นลายแผนที่
การเป็นลิ้นลายแผนที่ไม่ได้ทำให้การดำเนินชีวิตของผู้ป่วยผิดปกติ มีเพียงลักษณะของลิ้นและความรู้สึกไม่สบายเพียงเล็กน้อยเท่านั้นที่รบกวนผู้ป่วย
ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องประบรูปแบบการใช้ชีวิตใด ๆ แต่ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงอาหารที่เป็นเปรี้ยวหรือเผ็ด
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก