หากรกปิดปากมดลูกเพียงบางส่วนหรือปิดทั้งหมด แพทย์จะเรียกอาการนี้ รกเกาะต่ำ

ภาวะรกเกาะต่ำ (Placenta Previa)คือการที่รกไปปิดทางจากในมดลูกไปสู่ปากมดลูก ซึ่งก็คือปากมดลูกด้านใน การที่รกไปอยู่ตรงตำแหน่งนั้นทำให้ส่งผลกระทบต่อการตั้งครรภ์และทางเลือกในการคลอด

รก (placenta) คือวัยวะที่ถูกสร้างขึ้นในมดลูกระหว่างการตั้งครรภ์ มันให้ออกซิเจนและสารอาหารแก่ทารกในครรภ์

ภาวะรกเกาะต่ำส่งผลกระทบต่อการเกิด 3-5 ครั้งต่อการเกิด 1,000 ครั้ง ในบทความนี้ ผู้อ่านจะได้ทราบถึง ชนิด อาการ และความเสี่ยงของภาวะนี้ และแพทย์จะรักษาอย่างไร

ประเภทของภาวะรกเกาะต่ำ

แพทย์แบ่งภาวะรกเกาะต่ำจากตำแหน่งของรก ซึ่งมีทั้งหมด 4 ชนิดใหญ่ ๆ:

• low-lying

• marginal

• partial

• complete

การจำแนกตำแหน่งของรกนั้นสำคัญมาก เนื่องจากจะช่วยลดความเสี่ยงที่จะตามมาได้

Low-lying

ส่วนมากแล้ว 90 เปอร์เซนต์ของภาวะรกเกาะต่ำชนิด low-lying รกจะเคลื่อนไปอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมเมื่อครรภ์เข้าสู่ไตรมาสที่  3

รกเกาะด้านล่าง (low-lying) นี้ รกจะอยู่ห่างจากปากมดลูกประมาณ 2.5-3.5 เซนติเมตร

Marginal

รกเกาะต่ำชนิด marginal นี้รกจะอยู่ตรงขอบของปากมดลูกแต่จะไม่ขวางปากมดลูก รกจะอยู่เลยไปในปากมดลูกประมาณ 2 เซนติเมตร

Partial

รกเกาะต่ำชนิดนี้จะปกคลุมปากมดลูกด้านในเพียงบางส่วน วึ่งปกติแล้วรกจะเคลื่อนที่ขึ้นไประหว่างการทำคลอด หรือหากไม่เคลื่อน ก็ยังสามารถที่จะคลอดแบบธรรมชาติได้

Complete

รกเกาะต่ำชนิด Complete เป็นชนิดที่รกปิดปากมดลูกด้านในทั้งหมด ซึ่งทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนที่รุนแรง คุณแม่ต้องผ่าคลอด

อาการรกเกาะต่ำ

อาการรกเกาะต่ำหลัก ๆ คือมีเลือดออกจากช่องคลอดในการตั้งครรภ์ไตรมาสที่ 2 และ 3 ปกติแล้วไม่มีอาการปวด

แต่บางครั้งอาจเข้าใจผิดว่าเป็นปัญหาอื่น เพราะเลือดออกระหว่างตั้งครรภ์สามารถเกิดขึ้นได้ การปรึกษาแพทย์จึงเป็นสิ่งที่สำคัญ

ปัจจัยเสี่ยง

หญิงตั้งครรภ์ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะมีภาวะรกเกาะต่ำ ได้แก่:

• อายุมากกว่า 35 ปี
• ในครรภ์มีทารกมากกว่า 1 คน
• เคยมีลูกมาแล้ว
• เคยผ่าตัดมดลูก เช่น เคยผ่าตัดคลอด หรือ ผ่าตัดเนื้องอกมดลูก 
• มีการเจริญของรกผิดปกติ
• สูบยาสูบ
• ใช้โคเคน

ภาวะรกเกาะต่ำนั้นเป็นอันตรายต่อแม่และเด็กในครรภ์ ผู้เชี่ยวชาญพบว่า การคลอดหลังจากเกิดภาวะรกเกาะต่ำเพิ่มความเสี่ยงที่จะเป็นอันตรายหรือเสียชีวิตของทั้งแม่และเด็ก

อย่างไรก็ตาม ตำแหน่งของรกมันจะเปลี่ยนไปเอง และทำให้คลอดได้อย่างไม่มีปัญหา

หากภาวะรกเกาะต่ำไม่ได้ถูกแก้ไข มันจะสามารถเพิ่มความเสี่ยงของ:

• อาการแทรกซ้อนต่อการเจริญเติบโตของทารก

• เลือดออก – ระหว่างตั้งครรภ์ ขณะคลอด หรือประจำเดิอนที่มาทันที

• คลอดก่อนกำหนด

• รกงอกติด คือ การที่รกเกาะกับผนังมดลูกลึกกว่าปกติ

• อวัยวะรอบ ๆ เสียหาย

• จำเป็นต้องตัดมดลูกออก เกิดใน 0.2 เปอร์เซนต์ของภาวะมดลูกเกาะต่ำ

• เสียชีวิต

การรักษาและการป้องกัน

รกอาจจะเปลี่ยนที่ ใน 32-35 สัปดาห์ของการตั้งครรภ์ เมื่อมดลูกส่วนล่างบางและขยายออก

หากภาวะรกเกาะต่ำไม่หายไปด้วยตัวเอง อาจต้องผ่าตัดคลอด

ปกติแล้วการผ่าคลอดจะทำเมื่อการตังครรภ์เข้าสู่สัปดาห์ที่ 36-37 แต่หากมีอาการแทรกซ้อนก่อนหน้านั้น อาจต้องผ่าตัดคลอดออกก่อน

หญิงที่ตั้งครรภ์สามารถลดการออกของเลือดได้โดยการนอนพักผ่อน และหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น โดยการไม่ออกกำลังกายหนักและหลีกเลี่ยงกิจกรรมทางเพศ

การตรวจช่องคลอดอาจทำให้อาการของภาวะรกเกาะต่ำแย่ลง เพราะฉะนั้นทีมแพทย์จะต้องใช้ความระมัดระวัง และไม่มีทางใดที่จะป้องกันภาวะรกเกาะต่ำได้

นี่คือที่มาในบทความของเรา

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/placenta-previa/symptoms-causes/syc-20352768

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/placenta-previa/diagnosis-treatment/drc-20352773

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539818/

• https://www.nhs.uk/pregnancy/labour-and-birth/what-happens/placenta-complications