

โรคหลอดเลือดอักเสบ (Vasculitis) หมายถึง อาการอักเสบของหลอดเลือดที่สามารถส่งผลกระทบต่อส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย และผลกระทบกับอาการจะขึ้นกับบริเวณที่มีผลกระทบ
Vasculitis คือ กลุ่มโรคที่เกี่ยวกับโรคหลอดเลือดอักเสบ นั่นแสดงว่ารวมถึงโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ และหลอดเลือดแดง โดยโรคนี้ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในผนังของหลอดเลือด ซึ่งอาจรวมถึงรอยแผลเป็น อ่อนลง ตีบ และหนาขึ้น
โรคหลอดเลือดอักเสบมีทั้งชนิดฉับพลัน ชั่วคราว และเรื้อรัง ในบางกรณีอวัยวะในร่างกายอาจได้รับผลกระทบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ ออกซิเจนในเม็ดเลือดแดงไม่เพียงพอ ทำให้ไม่มีออกซิเจนไปหล่อเลี้ยงส่วนต่างๆ ในร่างกาย สามารถนำไปสู่อันตรายที่ถึงแก่ชีวิต
อาการโรคหลอดเลือดอักเสบ
สัญญาณบ่งชี้ และอาการของโรคหลอดเลือดอักเสบแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับหลอดเลือด และอวัยวะที่ได้รับผลกระทบ อาการทั่วไปของหลอดเลือดอักเสบมีดังนี้
- ไข้
- เหนื่อยง่าย เมื่อยล้า
- น้ำหนักลด
- เบื่ออาหาร
- เจ็บปวดข้อ
- เจ็บปวดกล้ามเนื้อ
- ชา และอ่อนแรง
ต่อไปนี้เป็นโรคหลอดเลือดอักเสบที่มีอาการเฉพาะแตกต่างกันไป
โรคเบห์เซ็ต (Behcet’s Disease)
อาการนั้นมีหลากหลาย อาจจะเป็นๆ หายๆ ได้
- ปาก: มีแผลที่สร้างความเจ็บปวด เริ่มจากแผลธรรมดา และกลายเป็นแผลเปื่อยในที่สุด
- ผิวหนัง: พบก้อนคล้ายสิว ในขณะที่บางคนอาจมีก้อนสีแดง นูนขึ้น และอ่อนนุ่ม โดยเฉพาะที่ขา
- อวัยวะเพศ: พบแผลกลมสีแดง ทั้งในเพศชาย และเพศหญิง
- ตา: พบตาอักเสบแบบ Uveitis
- ข้อต่อ: โดยทั่วไปจะมีอาการบวม และปวดที่หัวเข่า หรืออาจจะเป็นที่ข้อเท้า ข้อศอก หรือข้อมือ
- หลอดเลือด: เส้นเลือดมีการอักเสบ ส่งผลให้แขนขาบวม
- ระบบทางเดินอาหาร: ปวดท้อง ท้องร่วง และอาจจะมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร
- สมอง: พบสมอง และระบบประสาทอักเสบอาจทำให้ปวดศีรษะ มีไข้ ไม่มีสมดุล และมึนงง
โรคเบอร์เกอร์ (Buerger’s Disease)
โรคเบอร์เกอร์ส่งผลต่อหลอดเลือดแดง และเส้นเลือดที่แขนและขา หลอดเลือดจะบวม และอุดตันด้วยลิ่มเลือดที่เรียกว่า Thrombi ซึ่งในที่สุดจะสร้างความเสียหายทำลายผิวหนัง นำไปสู่การติดเชื้อ และแผลเปื่อยเน่าในที่สุด จากการวิจัยพบว่า การเกิดโรคสัมพันธ์กับการสูบบุหรี่
โดยปกติความเจ็บปวดจะเริ่มที่แขนขา และลุกลามไปยังส่วนอื่นๆ ผู้ป่วยมักจะมีอาการเหล่านี้ร่วมด้วย
- ชาแขนขา
- รู้สึกเสียวซ่าแขนขา
- มือ และเท้าซีดขาวในอากาศเย็น
- แผลที่ผิวหนัง
- เนื้อบริเวณนิ้วมือ และเท้า ตายเน่า
- ความเจ็บปวดอย่างรุนแรง บริเวณที่ได้รับผลกระทบ
หลอดเลือดในระบบประสาทส่วนกลางอักเสบ(Central Nervous System Vasculitis)
โรคนี้เกี่ยวข้องกับสมอง และไขสันหลัง โดยอาการของโรคมีดังนี้
- สภาพจิตใจเปลี่ยนแปลง
- ปวดศีรษะ
- ความมึนงง
- อัมพาต หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
- ปัญหาการมองเห็น
- โคม่า
- อาการชัก
- ภาวะซึมเศร้า
- Myelopathy เป็นความผิดปกติของไขสันหลัง
โรคเชิร์ก-สเตราส์ ซินโดรม (Churg-Strauss Syndrome)
เป็นกลุ่มอาการผิดปกติที่หายาก ทำให้หลอดเลือดแดง และหลอดเลือดดำขนาดเล็กอักเสบ พบในผู้ที่มีประวัติภูมิแพ้หรือหอบหืด
อาการหลักๆ คือ หอบหืด โดยอาจจะเป็นมานานก่อนที่โรคหลอดเลือดอักเสบจะกำเริบ
- โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
- เนื้องอก (ติ่ง) ในจมูก
ในระยะต่อไปอาจจะนำไปสู่ความผิดปกติของเซลล์เม็ดเลือดขาวมากเกินไป
โรคโปรตีนในเลือดผิดปกติ (Cryoglobulinemia)
ภาวะนี้เชื่อมโยงกับการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ C ทำให้เลือดข้นผิดปกติเกิดจากการอักเสบของหลอดเลือด
อาการจะแตกต่างกันไปตามประเภทและอวัยวะที่ได้รับผลกระทบ โดยปกติ อาการและอาการแสดง ได้แก่:
- การหายใจมีปัญหา
- เหนื่อยล้า
- ปัญหาไต Glomerulonephritis
- ปวดข้อ
- เจ็บกล้ามเนื้อ
- เป็นรอยจ้ำๆ
- มือ และเท้าซีดเมื่อเจอความเย็น
- แผลที่ผิวหนัง
โรคหลอดเลือดใหญ่อักเสบ (Giant Cell Arteritis)
โรคนี้เป็นการอักเสบของหลอดเลือด ที่ทำให้เกิดอาการต่อไปนี้
- ปวดศีรษะ
- ปวดไหล่
- ปวดสะโพก
- ปวดกรามขณะเคี้ยว
- มีไข้
- มองเห็นภาพซ้อน
โรคหลอดเลือดเล็กอักเสบ (Henoch-Schönlein Purpura)
หลอดเลือดขนาดเล็ก หรือที่เรียกว่าเส้นเลือดฝอยหากเกิดอาการอักเสบในผิวหนัง หรือในไต ส่งผลให้เกิดผื่นที่ผิวหนัง โดยเฉพาะบริเวณก้นและหลังส่วนล่าง สิ่งนี้เกี่ยวข้องกับโรคข้ออักเสบ หรือบางครั้งทำให้เกิดอาการปวดเกร็งในช่องท้อง
โรคคาวาซากิ (Kawasaki Disease)
โรคนี้เป็นกลุ่มอาการหายากที่ไม่ทราบสาเหตุของการเกิด โดยจะมีอาการอักเสบในผนังหลอดเลือดแดงทั่วร่างกาย รวมทั้งหลอดเลือดหัวใจที่ทำหน้าที่ส่งเลือดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ
โรคทากายาสุ (Takayasu’s Arteritis)
โรคนี้เป็นหลอดเลือดอักเสบชนิดหายาก โดยการอักเสบทำลายหลอดเลือดแดงใหญ่ซึ่งเป็นหลอดเลือดขนาดใหญ่ที่นำเลือดจากหัวใจไปเลี้ยงยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย ทำให้ร่างกายได้รับผลกระทบจากการขาดเลือด
โรค Wegener’s Granulomatosis
โรคนี้ทำให้หลอดเลือดอักเสบ และได้รับความเสียหาย ซึ่งส่งผลกระทบต่ออวัยวะต่าง ๆ รวมถึงปอด ไต และทางเดินหายใจส่วนบนที่เป็นอวัยวะสำคัญของร่างกาย จึงถือว่าเป็นโรคที่อันตรายอย่างมาก
โรค Rapidly Progressive glomerulonephritis
ภาวะนี้เป็นอาการผิดปกติของไตที่ลุกลามอย่างรวดเร็ว สุดท้ายนำไปสู่ภาวะไตวายเฉียบพลันได้ หากผู้ป่วยไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที
อาการแทรกซ้อน
ภาวะแทรกซ้อนสามารถเกิดได้หลากหลายมากสำหรับโรคหลอดเลือดอักเสบ จะแตกต่างกันไปตามโรคแต่ละชนิดที่กล่าวมาแล้ว แต่อาการแทรกซ้อนที่พบมากได้แก่
- อวัยวะเสียหาย : เนื่องจากเลือดขนส่งออกซิเจน และสารอาหารที่ไม่เพียงพอต่อการทำงานของอวัยวะ
- โรคเกิดซ้ำ : แม้ว่าจะรักษาสำเร็จไปแล้วแต่ก็สามารถกลับมาเป็นอีกได้ และบางโรคจำเป็นต้องการการรักษาระยะยาว
สาเหตุของโรคหลอดเลือดอักเสบ
โรคหลอดเลือดอักเสบ (Vasculitis) เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายโจมตีหลอดเลือดโดยไม่ได้ตั้งใจ ซึ่งสาเหตุยังไม่เป็นที่ประจักษ์ แต่สิ่งที่สามารถกระตุ้นให้เกิดได้แก่
- การติดเชื้อ
- มะเร็งบางชนิด
- ความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน
- อาการแพ้
หลอดเลือดอักเสบเป็นสาเหตุของ
- ผนังหลอดเลือดหนาขึ้น
- หลอดเลือดตีบตัน
- การไหลเวียนของเลือดลดลง
การไหลเวียนของเลือดที่น้ลดลง ส่งผลให้ออกซิเจน และสารอาหารที่เข้าสู่อวัยวะ และเนื้อเยื่อของร่างกายจะลดลงตามด้วย ส่งผลให้หลอดเลือดที่ได้รับผลกระทบมีความไวต่อลิ่มเลือดมากขึ้น และหากหลอดเลือดอ่อนแรง อาจจะทำให้หลอดเลือดโป่งพองได้
การรักษาโรคหลอดเลือดอักเสบ
การรักษาหลอดเลือดอักเสบนั้นมีหลากหลาย ขึ้นอยู่กับประเภทโรคหลอดเลือดที่ผู้ป่วยเป็น รวมทั้งความรุนแรงของอาการ อายุ และสุขภาพโดยทั่วไป
แต่กรณีของ Henoch-Schonlein purpura อาการจะหายไปโดยไม่ต้องรับการรักษา
ต่อไปนี้คือยาที่ใช้บ่อยที่สุดสำหรับรักษาหลอดเลือดอักเสบ
ยาสเตียรอยด์ (Steroids)
ยาชนิดนี้ใช้เพื่อลดการอักเสบ เช่น Prednisone หรือ Methylprednisolone (Medrol) ผลข้างเคียงอาจรุนแรงหากใช้ในระยะยาว ได้แก่
- น้ำหนักเพิ่มขึ้น
- เบาหวาน
- กระดูกพรุน
ยารักษาระบบภูมิคุ้มกัน
หากผู้ป่วยไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาสเตียรอยด์ แพทย์อาจสั่งยาที่แรง ที่มีฤทธิ์หยุดการทำงานเซลล์ของระบบภูมิคุ้มกันที่ทำให้เกิดการอักเสบ เช่น
- Azathioprine (Imuran)
- Cyclophosphamide (Cytoxan)
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก