ลิ้นเป็นฝ้า (White Tongue) คือ อาการของลิ้นที่มีฝ้าสีขาวอมเทาเคลือบอยู่บนลิ้น อาจจะเป็นทั้งหมดหรือบางส่วนของลิ้น
มีหลายสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการลิ้นขาว หรือลิ้นเป็นฝ้าขาว ซึ่งแต่ละสาเหตุก็จะมีวิธีรักษาที่แตกต่างกันออกไป ลิ้นมีฝ้าขาวเป็นอาการที่ไม่มีอันตรายร้ายแรงแต่อย่างใด แต่อย่างไรก็ตาม อาการนี้อาจจะเป็นการบ่งบอกว่ามีภาวะร้ายแรงที่กำลังเกิดขึ้นกับร่างกาย
ในบทความนี้เราจะพูดถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการนี้ และวิธีดูแลรักษาแบบง่ายๆ ซึ่งทำเองได้ที่บ้าน
การรักษาสุขอนามัยที่ดีในช่องปาก เป็นปัจจัยสำคัญในการป้องกันปัญหาที่จะเกิดขึ้นกับลิ้น
สาเหตุส่วนใหญ่ของอาการลิ้นมีฝ้าขาวเกิดจากการดูแลรักษาสุขอนามัยในช่องปากไม่ดีพอ อาการนี้จะเริ่มสังเกตเห็นจากมีตุ่มเล็กบนลิ้นที่เรียกว่า “papillae” หลังจากนั้นจะเริ่มบวมและเกิดอาการอักเสบตามมา
เชื้อโรค เศษอาหาร รวมถึงเซลล์ที่ตายแล้วจะหมักหมมอยู่ระหว่าง papillae สิ่งเหล่านี้ (ที่ติดอยู่บนลิ้น ระหว่างตุ่มเล็กๆ ที่เรียกว่า papilliae) จะทำให้เกิดฝ้าสีขาวขึ้น
ปัญหาของสุขอนามัยในช่องปากที่เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดลิ้นขาว มีหลายประการ:
การดูแลสุขอนามัยในช่องปากเป็นสิ่งจำเป็นขั้นพื้นฐานสำหรับทุกคนที่จะไม่ทำให้เกิดปัญหานี้ แต่ก็ยังมีบางกรณีที่ถึงแม้ว่าจะมีการเอาใจใส่ดูแลสุขภาพอนามัยในช่องปากเป็นอย่างดี แต่ก็ยังเกิดอาการลิ้นขาวขึ้นได้ ซึ่งสาเหตุเกิดจาก กรณีดังต่อไปนี้
ไลเคนพลานัสในช่องปาก เป็นภาวะการอักเสบในช่องปากที่ส่งผลให้ผนังในช่องปากหนาขึ้นและเป็นสีขาว รวมทั้งเกิดกับลิ้นด้วย
รอยสีขาวเหล่านี้จะเกิดขึ้นพร้อมกับอาการปวดที่กระพุ้งแก้มและเหงือกควบคู่กันไปด้วย
โรคฝ้าขาวจะทำให้เกิดรอยสีขาวหนาขึ้นทีช่องปาก และลิ้น โรคนี้โดยปกติจะเกิดจากการได้รับสารระคายเคืองจากการดื่มแอลกอฮอล์ร่วมกับการสูบบุหรี่ ยังรวมถึงการอักเสบจากฟันปลอม หรือเหล็กดัดฟัน รอยสีขาวที่เกิดขึ้นจากโรคลิ้นเป็นฝ้าขาวนี้ ไม่เป็นอันตรายแต่อย่างใด แต่ในบางกรณี (ซึ่งน้อยมาก) อาจจะเกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงขึ้นได้ ดังนั้นแพทย์โดยจะวินิจฉัยให้ละเอียดว่ามีโรคแทรกซ้อนหรือไม่
เชื้อราในช่องปากเป็นสาเหตุหนึ่งทำให้ลิ้นมีสีขาว ซึ่งสาเหตุของการเกิดเชื่อราในช่องปาก มาจากการมียีสต์ที่มีชื่อว่า Candida yeast. ในช่องปาก
เชื้อราในช่องปากจะทำให้มีแผลในช่องปาก และลิ้น แผลที่เกิดขึ้นนั้นจะเห็นเป็นสีขาว ทำให้ลิ้นสูญเสียการรับรสไปด้วย
เชื้อราในช่องปากอาจจะทำให้มีอาการเจ็บในช่องปาก และ ที่ลิ้น โดยเฉพาะในเวลาที่รับประทานอาหารและดื่มน้ำหรือเครื่องดื่มอื่นๆจะยิ่งรู้สึกมากยิ่งขึ้น
ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ รวมถึงผู้ที่เพิ่งรับประทานยาปฏิชีวนะ และผู้ที่ได้รับเคมีบำบัด มีแนวโน้มที่จะเกิดเชื้อราในช่องปากมากกว่าคนปกติ และยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่เป็นสาเหตุของการเกิดเชื้อราในช่องปาก เช่น การใส่ฟันปลอมที่ผิดสุขลักษณะ การรักษาสุขอนามัยในช่องปากไม่ดีเพียงพอ เป็นต้น
สาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้เกิดภาวะลิ้นขาว เช่น โรคมะเร็งที่ปากหรือลิ้น ซึ่งโรคเหล่านี้จะทำให้อาการลิ้นขาว หรือภาวะอื่นๆ ที่เกิดขึ้นในช่องปากมีอาการที่แย่ลง
การอักเสบที่เรื้อรังในช่องปากก็มีผลต่ออาการลิ้นขาวได้เช่นกัน
ลิ้นขาว หรือฝ้าขาว เกิดจากหลายสาเหตุ ซึ่งแต่ละสาเหตุก็จะต้องรับการรักษาตามสาหตุโดยเฉพาะ เช่นหากเกิดจากเชื้อราในช่องปากก็จะได้รับการรักษาโดยการให้ยาต้านเชื้อรา ซึ่งปกติแล้วจะเป็นยาชนิดหยอดปาก โดยจะให้ยาประมาณ 1-2 สัปดาห์ หรือจนกว่ายาหมดหรือจนกว่าจะหาย
หากเกิดจากไลเคนพลานัสในช่องปาก (Oral lichen planus) ก็จะได้รับการรักษาโดยใช้ยาตอร์ติโคสเตียรอยด์ (ในกรณีที่อาการรุนแรง) ในโดยทั่วไปแล้วจะได้รับการดูแลรักษาจากแพทย์และทันตแพทย์
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก