ภาวะขาดเเคลนสารอาหาร (Malnutrition) หมายถึงผู้ที่ได้รับสารอาหารไม่เพียงพอหรือทานอาหารที่มีสารอาหารไม่เพียงพอต่อร่างกาย
ภาวะขาดสารอาหารเกิดขึ้นเมื่อผู้คนได้รับสารอาหารมากเกินไปหรือน้อยเกินไป
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารเกิดขึ้นเมื่อได้รับสารอาหารไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายเนื่องจากการทานอาหารมากหรือน้อยเกินไป
ผู้ที่มีภาวะขาดเเคลนสารอาหารอาจขาดวิตามิน เเร่ธาตุและสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายอื่นๆ
ภาวะขาดเเคลนอาหารสามารถนำไปสู่
- ปัญหาทางสุขภาพทั้งระยะยาวเเละระยะสั้น
- เกิดแผลหายช้าและหายจากโรคได้ช้า
- มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อโรคได้สูง
- มีสมาธิจดจ่อกับการทำงานหรือการเรียนได้น้อย
การขาดแคลนสารอาหารบางชนิดเป็นการกระตุ้นที่ทำให้เกิดปัญหาทางสุขภาพได้ ตัวอย่างเช่น
การขาดวิตามินเอ
ในทั่วโลกเด็กหลายคนอาจมีปัญหาทางสายตาเนื่องจากการขาดแคลนวิตามินเอ
การขาดวิตามินซี
การขาดเเคลนวิตามินซีสามารถทำให้เกิดโรคเลือดออกตามไรฟันซึ่งโรคนี้พบได้น้อยในสหรัฐอเมริกาแต่โรคนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับคนที่ไม่ได้ทานอาหารที่อุดมไปด้วยผักและผลไม้
ผู้ใหญ่หรือวัยรุ่นที่ดื่มแอลกอฮอลปริมาณมากและผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพจิตมีความเสี่ยงเกี่ยวกับการขาดเเคลนวิตามินซี
ภาวะการขาดเเคลนสารอาหารทุกประเภท
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารทุกประเภทสามารถทำให้เกิดโรคขาดอาหารโปรตีนอย่างรุนแรงซึ่งเป็น “ภาวะขาดเเคลนสารอาหารอย่างรุนเเรง” หนึ่งในอาการที่สามารถพบได้คืออาการท้องบวม
ภาวะสูญเสียกล้ามเนื้อที่เกิดจากการขาดสารอาหารที่จำเป็นอย่างรุนแรง (Marasmus) เป็นการขาดแคลนสารอาหารอย่างรุนเเรงอีกประเภทหนึ่ง ผู้ที่มีภาวะขาดเเคลนสารอาหารประเภทนี้จะมีปริมาณกล้ามเนื้อเเละมีไขมันในร่างกายน้อย
อาการของโรคขาดสารอาหาร
อาการที่เป็นสัญญาณของภาะวขาดเเคลนสารอาหารได้แก่
- มีอาการไม่อยากอาหารหรือไม่สนใจอาหารเเละเครื่องดื่ม
- มีอาการอ่อนล้าเเละหงุดหงิดรำคาญ
- ไม่สามารถมีสมาธิจดจ่อได้
- รู้สึกหนาวเย็นตลอดเวลา
- มีภาวะซึมเศร้า
- สูญเสียไขมันเเละมวลกล้ามเนื้อรวมไปถึงเนื้อเยื่อของร่างกาย
- มีความเสี่ยงปวดเป็นไข้สูงและรักษาหายได้ยาก
- เกิดแผลที่หายช้า
- มีความเสี่ยงเกิดภาวะเเทรกซ้อนหลังจากการผ่าตัดศัลยกรรม
สุดท้ายนี้ผู้ที่มีภาวะขาดเเคลนสารอาหารอาจเคยมีอาการหายใจลำบากเเละหัวใจล้มเหลว
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารในเด็กอาจทำให้เกิดอาการดังต่อไปนี้
- มีการเจริญเติบโตที่ช้าและน้ำหนักน้อย
- เกิดความเหนื่อยล้าเเละไม่มีพลังงาน
- เกิดอาการหงุดหงิดเเละกังวลใจ
- มีการพัฒนาทางสติปัญหาเเละร่างกายที่ช้าจึงเป็นผลทำให้เกิดปัญหาด้านการเรียนรู้
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารส่วนใหญ่สามารถรักษาได้แต่อย่างไรก็ตามภาวะขาดเเคลนสารอาหารสามารถนำไปสู่การเกิดโรคเรื้อรังได้
โรคที่ผู้ป่วยจะมีภาวะบกพร่องของพฤติกรรมการกิน (Anorexia nervosa) เป็นปัญหาทางสุขภาพจิตที่ทำให้เกิดภาวะขาดสารอาหารอย่างรุนเเรง
สาเหตุโรคขาดสารอาหาร
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ด้านล่างนี้คือสาเหตุเเละคำอธิบายที่สามารถทำให้เกิดภาวะขาดสารอาหารได้มีดังต่อไปนี้
การทานอาหารปริมาณไม่เพียงพอ
ผู้ที่มีภาวะขาดเเคลนสารอาหารเกิดขึ้นเนื่องจากมีอาหารให้เลือกทานไม่เพียงพอหรือเพราะว่าพวกเขารับประทานอาหารได้ลำบากหรือมีปัญหาเกี่ยวกับดูดซึมสารอาหาร
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารสามารถทำให้เกิด
- โรคมะเร็ง
- โรคมะเร็งตับ
- มีอาการที่ทำให้เกิดอาการอาเจียนหรือทำให้เกิดการกลืนลำบาก
- การใช้ยาบางประเภทสามารถทำให้เกิดอาการทานอาหารได้ลำบากตัวอย่างเช่นการทานยาที่ทำให้เกิดการอาเจียน
ปัญหาเกี่ยวกับช่องปากเช่นฟันปลอมที่ไม่พอดีกับช่องปากอาจทำให้เกิดภาวะขาดเเคลนอาหารได้
ภาวะผิดปกติเกี่ยวกับจิตใจได้แก่
ภาวะขาดเเคลนสารอาหารสามารถทำให้เกิดภาวะผิดปกติทางจิตใจดังต่อไปนี้
- อาการซึมเศร้า
- โรคจิตเสื่อม
- โรคจิตเภท
- โรคที่ผู้ป่วยจะมีภาวะบกพร่องของพฤติกรรมการกิน
ปัญหาเกิดการเข้าสังคมและการเคลื่อนไหว
ปัจจัยที่สามารถทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวข้องกับพฤติกรรมการทานอาหารของผู้คนและนำไปสู่ภาวะขาดแคลนสารอาหารได้แก่
- การที่ไม่สามารถออกจากบ้านหรืออยู่ไกลจากร้านขายอาหาร
- ปัญหาเกี่ยวกับพื้นที่ในการเตรียมอาหาร
- การอยู่คนเดียวทำให้ขาดเเรงบันดาลใจในการปรุงอาหารเเละทานอาหาร
- การขาดเเคลนทักษะในการทำอาหาร
- มีเงินไม่เพียงพอเพื่อซื้ออาหาร
ความบกพร่องเกี่ยวกับการย่อยอาหารและปัญหาเกี่ยวกับการทานอาหาร
ถ้าหากร่างกายไม่สามารถดูดซึมสารอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพแม้เเต่สารอาหารที่ดีต่อสุขภาพอย่างไม่สามารถป้องกันภาวะขาดอาหารได้
ตัวอย่างของปัญหาเกี่ยวกับการย่อยอาหารและกระเพาะสามารทำให้เกิดโรคดังต่อไปนี้
- โรคโครห์น
- โรคลำไส้อักเสบ
- โรคที่ระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อกลูเตน
- อาการท้องเสียรุนเเรง อาเจียนหรือมีอาการเกิดขึ้นทั้งสองอย่าง
โรคพิษสุรา
การดื่มแอลกอฮอลปริมาณมากสามารถทำให้เกิดโรคกระเพาะอาหารอักเสบหรือภาวะตับอ่อนถูกทำลายเรื้อรังซึ่งภาวะเหล่านี้ทำให้ระบบการย่อยอาหารทำงานได้ลำบากจึงไม่สามารถดูดซึมวิตามินและสร้างฮอร์โมนที่จำเป็นต่อการทำงานของระบบเผาผลาญได้
เครื่องดื่มแอลกอฮอลมีปริมาณของแคลอรี่อยู่ดังนั้นผู้ที่ดื่มเครื่องดื่มเเอลกอฮอลดังนั้นการทานอาหารไม่เพียงพอเพื่อทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่จำเป็นอย่างเพียงพอ
การรักษาอาการขาดสารอาหาร
ถ้าหากแพทย์วินิจฉันพบภาวะขาดแคลน แพทย์จะทำวางเเผนการรักษาเฉพาะบุคคลนอกจากนี้ผู้ที่มีภาวะขาดเเคลนสารอาหารอาจจำเป็นต้องเข้าพบนักโภชนาการหรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านการรักษาภาวะการขาดเเคลนสารอาหาร
โดยการรักษาภาวะขาดเเคลนสารอาหารขึ้นอยู่กับความรุนเเรงของภาวะขาดเเคลนสารอาหารและภาวะเเทรกซ้อนที่เกิดขึ้น
ซึ่งมีวิธีการรักษาดังต่อไปนี้
- มีอาการของภาวะขาดเเคลนเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง
- วางเเผนการทานอาหารได้แก่การทานอาหารเสริม
- รักษาอาการที่เกิดโดยเฉพาะเช่นการอาเจียน
- รักษาอาการที่มีการติดเชื้อ
- ตรวจสอบปัญหาที่เกิดขึ้นเกี่ยวกับช่องปากเช่นการกลืนลำบาก
- การใช้อุปกรณ์ช่วยเหลือพิเศษในการทานอาหาร
ในกรณีที่เกิดภาวะขาดเเคลนสารอาหารอย่างรุนเเรงผู้ป่วยจำเป็นต้องปฏิบัติตนดังต่อไปนี้
- ใช้เวลาอยู่ในโรงพยาบาล
- ค่อยเพิ่มการทานสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายทุกวัน
- รับสารอาหารเพิ่มเติมเช่นเเร่ธาตโพแทสเซียมและการฉีดเเคลเซียมเข้าในเส้นเลือด
ทีมแพทย์ผู้รักษาจะทำการตรวจสอบเพื่อทำให้มั่นใจว่าผู้ที่มีภาวะขาดเเคลนสารอาหารได้รับสารอาหารอย่างเพียงพอ
นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา
- https://www.nhs.uk/conditions/malnutrition/
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/179316
- https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/nutritional/malnutrition
- https://data.unicef.org/topic/nutrition/malnutrition/
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก