แผลเป็น (Scars) เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการร่างกายที่บำบัดตนเองจากบาดแผล เป็นการสร้างเนื้อเยื่อ เพื่อซ่อมแซมผิวที่เสียหาย และปิดช่องว่างอันเนื่องมาจากการบาดเจ็บ รอยแผลเป็นมีรูปร่าง และขนาดต่างๆ อาจเกิดจากอุบัติเหตุ แผลไฟไหม้ การผ่าตัด สิว และการเจ็บป่วย เมื่อเวลาผ่านไป รอยแผลเป็นส่วนใหญ่จะจางหายไป การรักษาหลายอย่างสามารถทำให้รอยแผลเป็นดูจางลงได้

รอยแผลเป็นพัฒนาได้หลากหลายรูป และขนาด แผลเป็นบางส่วนมีขนาดใหญ่ และเจ็บปวด ขณะที่บางแผลแทบมองไม่เห็น ผู้ที่มีผิวสีเข้ม (โดยเฉพาะผู้ที่มีเชื้อสายแอฟริกัน เอเชีย หรือฮิสแปนิก) รวมถึงผู้ที่มีผมสีแดง มีแนวโน้มที่จะเกิดแผลเป็นนูนขึ้น คีลอยด์เป็นแผลเป็นนูนที่ขยาย และขยายออกไปนอกบริเวณที่บาดเจ็บ รอยแผลเป็นอาจจะไม่สวยงาม และอาจทำให้เคลื่อนไหวได้ยาก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับขนาด ประเภท และตำแหน่ง

แผลเป็นบางแผลไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษา และแผลเป็นส่วนมากจะค่อยๆ หายไปตามกาลเวลา แต่หากแผลเป็นสร้างความเจ็บปวดควรไปพบแพทย์

สัญญาณของแผลเป็น

เมื่อแผลเป็นเริ่มก่อตัวบนผิวสีอ่อน มักเป็นสีชมพู หรือสีแดง เมื่อเวลาผ่านไป สีชมพูจะจางลง และแผลเป็นจะเข้มขึ้นห รืออ่อนกว่าสีผิวเล็กน้อย ในคนที่มีผิวคล้ำ รอยแผลเป็นมักจะปรากฏเป็นจุดดำ บางครั้งแผลเป็นจะคัน และอาจเจ็บปวด

แผลเป็นเกิดจากปัจจัยหลายประการได้แก่

• การได้รับบาดเจ็บ หรือเหตุการณ์ที่ทำให้เกิดแผลเป็น เช่น การผ่าตัด แผลไหม้ หรือสิวรุนแรง
• ขนาด ความรุนแรง และตำแหน่งของแผล
• การรักษาบาดแผลที่ได้รับ เช่น เย็บแผล หรือผ้าพันแผล
• อายุ พันธุกรรม เชื้อชาติ และสุขภาพโดยรวม

ประเภทของแผลเป็นมีอะไรบ้าง

แผลเป็นสามารถพัฒนาได้ทุกส่วนในร่างกาย และมีหลากหลายประเภทดังนี้

• แผลเป็นหดตัว มักเกิดขึ้นหลังการเผาไหม้ รอยแผลเป็นจากการหดตัวจะทำให้ผิวหนังกระชับ และหดตัว รอยแผลเป็นเหล่านี้ทำให้เคลื่อนไหวได้ยาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อแผลเป็นเข้าไปในกล้ามเนื้อและเส้นประสาท หรือเกิดขึ้นที่ข้อต่อ
• แผลเป็นหลุม รอยแผลเป็นที่เป็นหลุมหรือยุบลงไปเหล่านี้มักเกิดจากอีสุกอีใส หรือสิว อาจจะสังเกตเห็นชัดเป็นหลุม หรือรอยเว้าเล็กๆ ในผิวหนัง 
• แผลเป็นแบน อาจจะยกขึ้นเล็กน้อยในตอนแรก แต่แผลเป็นประเภทนี้จะแบน เมื่อรักษา รอยแผลเป็นแบนมักจะเป็นสีชมพู หรือสีแดง เมื่อเวลาผ่านไป ผิวอาจสว่าง หรือเข้มกว่าผิวโดยรอบเล็กน้อย
• แผลเป็นคีลอยด์ รอยแผลเป็นเหล่านี้จะนูนยกขึ้นเหนือผิวของผิวหนัง และแผ่ขยายออกไปนอกบริเวณที่เป็นแผล เนื้อเยื่อแผลจะมีขนาดใหญ่ และอาจส่งผลต่อการเคลื่อนไหว
• แผลเป็นนูนขึ้น (Hypertrophic) แผลเป็นจากไขมันในเลือดสูง รอยแผลเป็นที่ยกขึ้นเหล่านี้อาจเล็กลงเมื่อเวลาผ่านไป แต่จะไม่ยุบลงจนหมด แต่จะไม่เหมือนคีลอยด์ตรงที่ไม่ได้ลามออกไปนอกบริเวณที่เป็นแผล
• รอยแตกลาย เมื่อผิวหนังขยาย หรือหดตัวอย่างรวดเร็ว เนื้อเยื่อเกี่ยวพันใต้ผิวหนังอาจเสียหายได้ รอยแตกลายมักเกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ วัยแรกรุ่น หรือหลังจากน้ำหนักเพิ่มขึ้น หรือลดลงมาก พบได้หน้าอก ท้อง ต้นขา และต้นแขน

เนื้อเยื่อแผลเป็นสามารถสร้างขึ้นภายในร่างกายได้เช่นกัน เนื้อเยื่อแผลเป็นภายในอาจเกิดจากการผ่าตัด (เช่น การยึดเกาะในช่องท้อง) และปัญหาสุขภาพบางอย่าง เช่น โรค Asherman’s และโรค Peyronie’s โรคภูมิต้านตนเองเช่น Scleroderma ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของผิวหนังคล้ายกับรอยแผลเป็นจากการอักเสบในผิวหนัง

สาเหตุของรอยแผลเป็น

รอยแผลเป็นเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการบำบัดร่างกายโดยธรรมชาติ ผิวของคุณเป็นเกราะปกป้องคุณจากเชื้อโรค และสารอันตรายอื่นๆ ในบทบาทส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกันของคุณ เมื่อผิวหนังได้รับบาดเจ็บ ร่างกายจะสร้างเนื้อเยื่อใหม่ที่สร้างจากคอลลาเจนเพื่อช่วยผนึกตัวเอง

คอลลาเจนมีบทบาทสำคัญในร่างกายมากมาย รวมถึงการทำให้ผิวเต่งตึง และช่วยให้กระดูกอ่อนปกป้องข้อต่อของคุณ เมื่อเกิดแผลเป็นขึ้น เส้นใยคอลลาเจนจะซ่อมแซมผิวที่เสียหาย และปิดบริเวณที่เปิดโล่ง เนื้อเยื่อใหม่ปกป้องคุณจากการติดเชื้อ

แผลเป็นรักษาได้หรือเปล่า

การรักษาหลายอย่างสามารถทำให้รอยแผลเป็นมีขนาดเล็กลง ลดเลือน หรือสังเกตเห็นได้น้อยลง ผู้เชี่ยวชาญจะแนะนำการรักษาเพียงครั้งเดียว หรือร่วมกัน การรักษารอยแผลเป็นขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายประการ ได้แก่

• ชนิด ขนาด และตำแหน่งของแผลเป็น
• ความเจ็บปวด หรือส่งผลต่อความสามารถในการเคลื่อนไหวของคุณ
• อายุบุคคล และอายุของแผลเป็น

รูปแบบการรักษารอยแผลเป็น

การรักษาสามารถลดขนาด หรือลักษณะของรอยแผลเป็นได้ แต่แผลเป็นจะไม่หายไปอย่างสมบูรณ์ การรักษาบางอย่างจะป้องกันไม่ให้เกิดรอยแผลเป็นจากการสมานแผล การรักษารอยแผลเป็นได้แก่

• Dermabrasion: เป็นการรักษารอยแผลเป็นจากสิวทั่วไป Dermabrasion จะขจัดชั้นบนสุดของผิวด้วยการ “ขัด” ผิวอย่างอ่อนโยน ทำให้ผิวนุ่ม และเรียบเนียนขึ้น และสามารถทำให้แผลเป็นดูจางลงได้
• การฉีดยา : เป็นการรักษาฉีดยาตรงเข้าไปในรอยแผลเป็น ทำให้มีขนาดเล็กลง และดูเรียบเนียน การฉีดคอร์ติโคสเตียรอยด์สามารถลดขนาดของแผลเป็นคีลอยด์ได้ โดยสามารถทำให้แผลเป็นเรียบขึ้น และลดอาการคัน และเจ็บปวดได้
• การรักษาด้วยเลเซอร์ และการรักษาด้วยแสงหลายประเภทสามารถทำให้รอยแผลเป็น สังเกตเห็นได้น้อยลง ดูจางลง การรักษาด้วยเลเซอร์ใช้ความยาวคลื่นของแสงเฉพาะ สามารถทำให้เนื้อเยื่อเล็กๆ ภายในแผลเป็นกลายเป็นไอ เพื่อสลายเส้นใยคอลลาเจน และทำให้แผลเป็นสร้างใหม่ และมีความยืดหยุ่นมากขึ้น การรักษาด้วยเลเซอร์อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงอย่างเช่นรอยคล้ำ โปรดปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับผลข้างเคียงที่จะเกิดขึ้น
• การบำบัดด้วยแรงกด การใส่ผ้าพันแผล หรือถุงน่องแบบยืดหยุ่นจะสร้างแรงกดบนบาดแผลในระหว่างกระบวนการสมาน แรงกดจะป้องกันไม่ให้แผลเป็นก่อตัว หรือลดขนาดลง และการนวดบำบัดยังสามารถช่วยให้เนื้อเยื่อแผลเป็นแตก และทำให้สร้างใหม่เรียบเนียนได้
• การผ่าตัดแก้ไขรอยแผลเป็น สามารถลบรอยแผลเป็น ปรับปรุงลักษณะที่ปรากฏ หรือปลูกถ่ายผิวหนังจากบริเวณอื่น เพื่อให้เกิดรอยแผลเป็นที่ดีขึ้น
• ครีม และขี้ผึ้งเฉพาะ การใช้ครีมลบรอยแผลเป็นกับรอยแผลเป็นอาจทำให้มีขนาดเล็กลง หรือป้องกันไม่ให้เกิดแผลเป็น หรือผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้ทาครีมคอร์ติโคสเตียรอยด์ หรือแผ่นเจลซิลิโคนบริเวณนั้น หากมีผิวคล้ำ โปรดสอบถามผู้เชี่ยวชาญ หรือเภสัชกรเกี่ยวกับการใช้ครีมปรับสภาพผิวที่มีไฮโดรควิโนน เพื่อทำให้รอยแผลเป็นจางลง