กระดูกหัก (Bone Fracture) เกิดขึ้นเนื่องจากแรงกระแทกตรงบริเวณกระดูก อย่างไรก็ตามกระดูกหักอาจเกิดกระดูกที่มีความอ่อนแอ เช่น ป่วยเป็นโรคกระดูกพรุนหรือโรคมะเร็งบางชนิด รวมไปถึงความไม่สมบูรณ์ของการสร้างกระดูก (เรียกว่าโรคกระดูกเปราะ) ในทางการแพทย์เรียกอาการกระดูกหักว่า กระดูกหักผ่านรอยโรค (Pathologic Fracture)
กระดูกหักสามารถเกิดขึ้นส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย กระดูกหักสามารถเกิดขึ้นได้หลายวิธี เช่น กระดูกหักที่ไม่ทำลายเนื้อเยื่อรอบข้างหรือทำให้ผิวหนังฉีกขาดเรียกว่า กระดูกหักชนิดไม่มีแผล (Closed fracture) ในทางกลับกันถ้าเกิดการทำลายผิวหนังโดยรอบและทะลุผิวหนังออกมาเรียกว่า กระดูกหักแบบแผลเปิดหรือแผลลึกถึงกระดูกที่หัก (Compound fracture, open fracture)โดยทั่วไปแล้วมักมีความร้ายแรงมากกว่ากระดูกหักทั่วไปเนื่องจากเกิดการติดเชื้อได้
กระดูกของมนุษย์ส่วนใหญ่มีความแข็งแรงสามารถทนต่อแรงกระแทกได้ดี อย่างไรก็ตามถ้าหากแรงมากเกินไปหรือมีบางอย่างผิดปกติกับกระดูกก็สามารถแตกหักได้ ยิ่งอายุมากขึ้นเท่าใดกระดูกของเราก็จะต้านทานแรงได้น้อยลง เนื่องจากกระดูกของเด็กมีความยืดหยุ่นมากกว่ากระดูกของผู้ใหญ่ ถ้าหากเกิดกระดูกหักระหว่างเด็กและผู้ใหญ่จะมีแนวโน้มที่อาการจะแตกต่างกัน ในเด็ก จะมีแผ่นเสริมการเจริญเติบโต (growth plates) ที่ส่วนปลายของกระดูก ซึ่งกระดูกที่กำลังเติบโตบางครั้งอาจได้รับความเสียหายได้เช่นกัน
ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับกระดูกหัก
กระดูกหักส่วนใหญ่เกิดจากจากปัจจัยเหล่านี้ได้แก่:
อาการของกระดูกหักอาจแตกต่างกันไปตาม อายุและสุขภาพทั่วไปของผู้ป่วย ตลอดจนความรุนแรงของการบาดเจ็บ อย่างไรก็ตามมักมีอาการดังต่อไปนี้ร่วมด้วย:
หากเกิดอาการที่กระดูกขนาดใหญ่ เช่น กระดูกเชิงกรานหรือโคนขา อาจมีอาการดังต่อไปนี้:
ถ้าเป็นไปได้อย่าเคลื่อนย้ายผู้ที่กระดูกหักจนกว่าจะพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและสามารถประเมินสถานการณ์ได้ แต่ถ้าหากจำเป็นอนุญาตให้ใส่เฝือกได้ เมื่อผู้ป่วยอยู่ในสถานที่อันตราย เช่น กลางถนน อาจจะต้องดำเนินการช่วยเหลือผู้ที่กระดูกหักก่อนที่หน่วยฉุกเฉินจะมาถึง
กระดูกหักมีหลายประเภท ได้แก่ :
ในทางการแพทย์มักจะรักษาอาการกระดูกหักโดยเน้นการรักษาตามธรรมชาติ โดยแพทย์จะทำการตรวจร่างกายเพื่อระบุอาการและทำการวินิจฉัย สอบถามอาการจากผู้ป่วย เพื่อนหรือญาติของผู้ป่วยในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถสื่อสารได้ แพทย์จะสอบถามจากพยานในเหตุการณ์เกี่ยวกับสถานการณ์ที่ทำให้เกิดการบาดเจ็บ แพทย์มักจะสั่งให้เอกซเรย์ในบางกรณีอาจสั่ง MRI หรือ CT scan ด้วย
การรักษากระดูกหักนั้นเป็นกระบวนการทางธรรมชาติส่วนใหญ่แล้วจะเกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ จุดประสงค์ของการรักษาเพื่อให้แน่ใจว่าส่วนที่บาดเจ็บจะสามารถใช้งานได้ดีที่สุดหลังจากรักษา
การรักษาเน้นไปที่การทำให้กระดูกที่ได้รับบาดเจ็บอยู่ในสภาพที่ดีที่สุดเพื่อการรักษา (การดามไว้) เพื่อให้กระบวนการรักษาตามธรรมชาติเริ่มต้นขึ้น ปลายของกระดูกที่หักจะต้องเรียงกันเรียกว่า การลดการหักของกระดูก ซึ่งขั้นตอนนี้ผู้ป่วยมักจะหลับโดยใช้ยาชา การลดการการหักของกระดูกอาจทำได้โดยการจัดการลดขนาดแบบปิด closed reduction (ดึงชิ้นส่วนกระดูก) หรือการผ่าตัด
การตรึงกระดูก (Immobilization): เป็นการจัดเรียงกระดูกให้อยู่ในแนวเดียวกัน ในขณะที่อาจจะใช้วิธีการรักษาอื่นร่วม ได้แก่
โดยปกติบริเวณกระดูกที่หักจะถูกตรึงไว้เป็นเวลา 2-8 สัปดาห์ ระยะเวลาขึ้นอยู่กับว่ากระดูกชิ้นใดได้รับผลกระทบและเกิดภาวะแทรกซ้อนหรือไม่ เช่น ปัญหาการให้เลือดหรือการติดเชื้อ
การรักษา: การรักษาอาการกระดูกหักจะใช้การจัดเรียงกระดูกอย่างถูกต้องและไม่สามารถเคลื่อนที่ได้
Osteoclasts (เซลล์กระดูก) ดูดซับกระดูกที่เสียหายในขณะเดียวกันจะใช้เซลล์สร้างกระดูก (เซลล์กระดูกอื่น ๆ) เพื่อสร้างกระดูกใหม่
แคลลัส (Callus) เป็นกระดูกใหม่ที่เกิดขึ้นรอบ ๆ กระดูกที่หัก ซึ่งก่อตัวขึ้นที่ด้านใดด้านหนึ่ง เติบโตไปที่ปลายกระดูกแต่ละด้านจนกว่าจะเต็มช่องว่าง จนกระดูกจะเรียบเหมือนเดิม
อายุและสุขภาพของผู้ป่วยล้วนเป็นปัจจัยที่มีผลต่อการที่การรักษาอาการ หากผู้ป่วยสูบบุหรี่เป็นประจำกระบวนการรักษาจะใช้เวลานานขึ้น
กายภาพบำบัด: หลังจากกระดูกหายเป็นปกติแล้ว อาจจำเป็นต้องฟื้นฟูความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและการเคลื่อนไหว หากกระดูกหักใกล้หรือผ่านข้อต่อ จะมีความเสี่ยงที่จะเกิดอาการตึงถาวรหรือข้ออักเสบ ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถงอข้อนั้นได้เหมือนเดิม
การผ่าตัด: หากมีความเสียหายที่ผิวหนังและเนื้อเยื่ออ่อนรอบ ๆ กระดูกหรือข้อต่อ อาจจะต้องทำศัลยกรรมเพิ่มเติม
การใช้เวลามากกว่าปกติเพื่อที่ให้กระดูกจะต่อกันและการที่กระดูกหักแล้วไม่ต่อกัน (Delayed unions and non-unions): การที่กระดูกหักแล้วไม่ต่อกัน (Non-unions) ทำให้กระดูกที่หักที่ไม่สามารถรักษาได้ ในขณะที่การใช้เวลามากกว่าปกติเพื่อที่ให้กระดูกต่อกัน (Delayed unions) จะทำให้เกิดการล่าช้าเนื่องจากต้องใช้เวลาในการรักษานานกว่า
ภาวะแทรกซ้อน
การที่กระดูกเชื่อมต่อกันในตำแหน่งที่ผิดปกติ เรียกว่า Malunion ทำให้กระดูกผิดรูปหรือเกิดการเปลี่ยนแปลงของกระดูก (อาจทำให้กระดูกที่หักต่อกันได้ไม่ดี
การหยุดการเจริญเติบโตของกระดูก หากเกิดกระดูกหักในวัยเด็ก อาจจะส่งผลกระทบต่อแผ่นการเจริญเติบโต (Growth plate) มีความเสี่ยงที่จะทำให้เกิดกระดูกที่ผิดรูปตามมา
การติดเชื้อที่กระดูกหรือไขกระดูก หากมีการแผลที่ผิวหนังทำให้แบคทีเรียสามารถเข้าไปและเกิดการติดเชื้อที่กระดูกหรือไขกระดูก อาจจะกลายเป็นการติดเชื้อถาวร (โรคกระดูกอักเสบเรื้อรัง) ผู้ป่วยอาจจะต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลและรับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ บางครั้งต้องผ่าตัดและขูดออก
ภาวะหัวกระดูกข้อสะโพกตายจากการขาดเลือด (Avascular necrosis) หากเกิดการขาดเลือด อาจจะทำให้เสียชีวิตได้
โภชนาการและแสงแดด ร่างกายมนุษย์ต้องการแคลเซียมอย่างเพียงพอเพื่อกระดูกที่แข็งแรง นม ชีสโยเกิร์ต และผักใบเขียวเป็นแหล่งของแคลเซียมที่ดี
วิตามินดีเพื่อดูดซึมแคลเซียม การสัมผัสกับแสงแดดเช่นเดียวกับการรับประทานไข่และน้ำมันปลาเป็นวิธีที่ดีในการรับวิตามินดี วิตามินดีมีบทบาทในการบำรุงกระดูกให้แข็งแรง
การออกกำลังกาย หากเป็นการออกกำลังกายแบบแอโรบิกโดยมีการลงน้ำหนักที่ขา (Weight-bearing exercises) ยิ่งมากเท่าไหร่กระดูกก็จะแข็งแรงขึ้นเท่านั้น เช่น การกระโดด การเดิน การวิ่ง และการเต้นรำ
อายุที่มากขึ้นไม่เพียงแต่ส่งผลให้กระดูกอ่อนแอลง แต่การออกกำลังกายที่น้อยลงจะเพิ่มความเสี่ยงทำให้กระดูกอ่อนแอลง การเคลื่อนไหวร่างกายนั้นเป็นสิ่งสำคัญสำหรับคนทุกวัย
ภาวะวัยทอง ฮอร์โมนเอสโตรเจน ซึ่งควบคุมแคลเซียมของผู้หญิงจะลดลงในช่วงวัยหมดประจำเดือน ทำให้การควบคุมแคลเซียมยากมากขึ้น ดังนั้นผู้หญิงจึงต้องระมัดระวังเกี่ยวกับความแข็งแรงของกระดูกในระหว่างวัยทองและหลังวัยทอง
วิธีการลดความเสี่ยงของโรคกระดูกพรุนหลังวัยทอง ประกอบด้วยขั้นตอนดังต่อไปนี้:
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก