ไซโตเมกะโลไวรัส (Cytomegalovirus) เป็นไวรัสเริมที่พบได้บ่อย ผู้ติดเชื้อหลายคนมักไม่มีอาการของโรค แต่ไวรัสที่อยู่ในร่างกายอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนกับผู้ที่กำลังตั้งครรภ์ และผู้ที่มีภูมิคุ้มกันอ่อนแอได้
ไวรัสแพร่กระจายภายในของเหลวของร่างกาย และในกรณีตั้งครรภ์เชื้อสามารถถูกส่งต่อไปยังทารกในครรภ์ได้
บางครั้งอาจพบ HCMV, CMV หรือ human herpesvirus 5 (HHV-5) แต่ไซโตเมกะโลไวรัสเป็นไวรัสที่ติดต่อได้บ่อยที่สุดในกรณีที่ทารกยังอยู่ในครรภ์มารดา
โรคไซโตเมกะโลไวรัสเกิดจากการแพร่กระจายของเชื้อระหว่างมนุษย์ผ่านของเหลวในร่างกาย เช่น น้ำลาย น้ำอสุจิ เลือด ปัสสาวะ ของเหลวในช่องคลอด และน้ำนมแม่ นอกจากนี้การรับเชื้อยังอาจมาจากการสัมผัสกับพื้นผิวที่มีไวรัสอยู่ อย่างด้านในของจมูก หรือปาก
ผู้ติดเชื้อไวรัสในช่วงวัยเด็กบางคนอาจเกิดการติดเชื้อขณะอยู่ในศูนย์รับเลี้ยงเด็ก และสถานที่อื่น ๆ ที่เด็ก ๆ สัมผัสใกล้ชิดกัน อย่างไรก็ดีตามปกติวัยนี้จะมีระบบภูมิคุ้มกันที่สามารถจัดการกับการเชื้อไวรัสได้ดี
โรคไซโตเมกะโลไวรัสที่เกิดซ้ำอาจเกิดขึ้นเมื่อผู้ป่วยมีภูมิคุ้มกันอ่อนแอ เนื่องจากเอชไอวี การปลูกถ่ายอวัยวะ การทำเคมีบำบัด หรือการรับประทานสเตียรอยด์นานกว่า 3 เดือน
โรคไซโตเมกะโลไวรัสแต่กำเนิดมักเกิดจากแม้ติดเชื้อในระหว่างตั้งครรภ์ หรือช่วงเวลาไม่นานก่อนตั้งครรภ์ แต่บางครั้ง โรคไซโตเมกะโลไวรัสที่เกิดระหว่างตั้งครรภ์เกิดนากแม่มีระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอลง
อาการจะขึ้นอยู่กับชนิดของไซโตเมกะโลไวรัส และรูปแบบของการรับเชื้อ
คนส่วนใหญ่ที่ติดเชื้อไซโตเมกะโลไวรัส จะไม่มีอาการที่สังเกตเห็นได้ชัดเจน แต่หากมีอาการ มักมีอาการดังนี้:
โดยทั่วไปอาการจะหายไปภายใน 2 สัปดาห์
อาการของไซโตเมกะโลไวรัสที่เกิดซ้ำอาจไม่เหมือนเดิม เนื่องจากอวัยวะที่ได้รับผลกระทบจากไวรัสแตกต่างกัน บริเวณที่มีโอกาสติดเชื้อ ได้แก่ ดวงตา ปอด หรือระบบย่อยอาหาร
อาการอาจรวมถึง:
ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอและมีอาการที่กล่าวมานี้ควรรีบไปพบแพทย์
จากข้อมูลของ National CMV Foundation พบว่าทารกประมาณ 90% เกิดมาพร้อมกับไซโตเมกะโลไวรัสโดยไม่มีอาการป่วยใด ๆ แต่ 10-15% ของเด็กที่ติดเชื้อจะสูญเสียการได้ยินไปประมาณ 6 เดือนแรกของชีวิต ความของการได้ยินอาจมีเพียงเล็กน้อยหรือรุนแรงจนสูญเสียการได้ยินทั้งหมด
ประมาณครึ่งหนึ่งของเด็กที่ติดเชื้อไวรัสจะมีผลต่อหูเพียงข้างเดียว แต่เด็กคนอื่น ๆ มักสูญเสียการได้ยินในหูทั้งสองข้าง การสูญเสียการได้ยินของหูทั้งสองข้างอาจทำให้เด็กมีปัญหาการพูดและการสื่อสารในภายหลังได้
การมีอาการของไซโตเมกะโลไวรัสตั้งแต่กำเนิด มักรวมถึง:
อาการบางอย่างนั้นสามารถรักษาได้
ไซโตเมกะโลไวรัสจะส่งผลกระทบต่อสมองประมาณ 75% ของทารกที่ติดเชื้อมาตั้งแต่เกิด ซึ่งอาจส่งผลกระทบอื่น ๆ ในชีวิตได้
นักวิทยาศาสตร์คิดค้นวัคซีนไซโตเมกะโลไวรัส และยังไม่มีวิธีรักษาอาการโรคไซโตเมกะโลไวรัสโดยเฉพาะ
ผู้ที่ติดเชื้อไซโตเมกะโลไวรัสเป็นครั้งแรก สามารถใช้ยาบรรเทาอาการปวดได้เองโดยไม่ต้องรอแพทย์สั่ง (OTC) เช่น ไทลีนอล (อะซิตามิโนเฟน) ไอบูโพรเฟน หรือแอสไพริน เพื่อบรรเทาอาการปวด และควรดื่มน้ำมาก ๆ
ผู้ที่ติดเชื้อไซโตเมกะโลไวรัสตั้งแต่กำเนิด หรือเกิดการติดเชื้อซ้ำสามารถใช้ยาต้านไวรัส เช่น แกนซิโคลเวียร์เพื่อชะลอการแพร่กระจายของไวรัสได้
ยาเหล่านี้มักมีผลข้างเคียง หากเกิดความเสียหายกับอวัยวะต่าง ๆ มาก อาจจำเป็นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล
ทารกแรกเกิดอาจต้องอยู่ในโรงพยาบาลจนกว่าการทำงานของอวัยวะจะกลับมาเป็นปกติ
การปฏิบัติอย่างระมัดระวังจะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อไซโตเมกะโลไวรัส ได้ดังต่อไปนี้:
ผู้ปกครองเด็กที่เป็นโรคไซโตเมกะโลไวรัสควรรีบพาเด็กเข้ารับการรักษาโดยเร็วที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการรักษาด้วยยา หรือนัดหมอเพื่อทำการรักษา เช่น การตรวจสอบประสิทธิภาพการได้ยิน
การตรวจเลือดสามารถตรวจหาแอนติบอดีที่ร่างกายสร้างขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อการติดเชื้อของไซโตเมกะโลไวรัส
คนท้องมีความเสี่ยงน้อยที่จะเกิดการติดเชื้อโรคไซโตเมกะโลไวรัสซ้ำ แต่หากเกิดการติดเชื้อจะผลต่อการพัฒนาของทารกในครรภ์ได้ หากแพทย์สงสัยว่าคุณแม่ติดเชื้อไซโตเมกะโลไวรัสอาจพิจารณาเจาะน้ำคร่ำ เพื่อตรวจสอบ
หากแพทย์สงสัยว่าเด็กเป็นโรคไซโตเมกะโลไวรัส แพทย์จะทดสอบทารกภายใน 3 สัปดาห์แรกของชีวิต การทดสอบนานกว่านั้นจะไม่สามารถสรุปได้ว่าเป็นโรคไซโตเมกะโลไวรัสแต่กำเนิดหรือไม่ เนื่องจากทารกอาจติดเชื้อไวรัสหลังคลอด
ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอควรได้รับการทดสอบ แม้ว่าจะไม่มีอาการใด ๆ ก็ตาม การตรวจติดตามภาวะแทรกซ้อนของโรคไซโตเมกะโลไวรัสเป็นประจำจะรวมถึงการทดสอบปัญหาการมองเห็น และการได้ยิน
ผู้ที่มีสุขภาพดีมักไม่ค่อยมีอาการของโรคไซโตเมกะโลไวรัสมากนัก
แต่ในกรณีของผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแออาจติดเชื้อไซโตเมกะโลไวรัส โมโนนิวคลิโอซิส ได้เป็นภาวะที่มีเม็ดเลือดขาวมากเกินไป
อาการอื่น ๆ เช่น เจ็บคอ ต่อมบวม ต่อมทอนซิลบวม เหนื่อยง่าย และคลื่นไส้ อาจทำให้เกิดการอักเสบของตับหรือตับติดเชื้อ และม้ามโต
เชื้อไซโตเมกะโลไวรัส โมโนนิวคลิโอซิส คล้ายกับ เชื้อโมโนนิวคลิโอซิสแบบทั่วไป เกิดจาก Epstein-Barr Virus (EBV) EBV โมโนนิวคลิโอซิสเรียกอีกชื่อว่าไข้และต่อมน้ำเหลืองโต
ภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ของโรคไซโตเมกะโลไวรัส ได้แก่
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก