มะเร็งถุงน้ำดี (Gallbladder Cancer) คือการเจริญเติบโตที่ผิดปกติของเซลล์ที่เริ่มต้นขึ้นในถุงน้ำดี
ถุงน้ำดีเป็นอวัยวะขนาดเล็กรูปลูกแพร์อยู่บริเวณด้านขวาของช่องท้องใต้ตับ ถุงน้ำดีใช้เก็บน้ำดีซึ่งเป็นของเหลวที่ผลิตโดยตับของร่างกาย
มะเร็งถุงน้ำดีเป็นอาการที่ผิดปกติ เมื่อพบมะเร็งถุงน้ำดีในระยะแรกจะมีโอกาสสูงในการรักษาให้หายขาด แต่มะเร็งถุงน้ำดีส่วนมากมักพบในระยะปลายแล้ว การคาดการณ์โรคมักทำได้ยาก
มะเร็งถุงน้ำดีอาจไม่สามารถตรวจพบได้จนกว่าจะถึงขั้นลุกลาม เพราะมักไม่มีอาการ หรือรอยโรคที่แสดงอย่างเฉพาะเจาะจง และเนื่องจากตำแหน่งที่ซ่อนอยู่ของถุงน้ำดีทำให้มะเร็งถุงน้ำดีใหญ่ขึ้น โดยไม่สามารถตรวจพบได้
สาเหตุของมะเร็งถุงน้ำดียังไม่สามารถระบุได้ชัดเจน
แพทย์ระบุว่ามะเร็งถุงน้ำดีก่อตัวขึ้น เมื่อเซลล์ถุงน้ำดีที่แข็งแรงเกิดการเปลี่ยนแปลง (กลายพันธุ์) ใน DNA
DNA ของเซลล์จะมีกระบวนการทำงานของเซลล์ที่ชัดเจน การเปลี่ยนแปลงใด ๆ อาจทำให้เซลล์เติบโตอย่างควบคุมไม่ได้ และชีวิตยาวนานผิดปกติ แม้ว่าจะหมดอายุขัยตามปกติ เซลล์ที่สะสมจะก่อตัวเป็นเนื้องอกที่สามารถเติบโตเกินออกมาจากถุงน้ำดี และแพร่กระจายไปยังส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย
มะเร็งถุงน้ำดีส่วนมาก เริ่มที่เซลล์ต่อมที่อยู่บนพื้นผิวด้านในของถุงน้ำดี มะเร็งถุงน้ำดีที่เริ่มต้นในเซลล์ชนิดนี้เรียกว่ามะเร็งชนิดต่อม หมายถึงลักษณะของเซลล์มะเร็งที่จะตรวจพบได้ด้วยกล้องจุลทรรศน์
ปัจจัยที่สามารถเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งถุงน้ำดี ได้แก่ :
เพศ มะเร็งถุงน้ำดีพบได้บ่อยในผู้หญิง
อายุ ความเสี่ยงของมะเร็งถุงน้ำดีจะเพิ่มขึ้นตามอายุที่มากขึ้น
ประวัติของโรคนิ่ว มะเร็งถุงน้ำดีพบได้บ่อยในผู้ที่เป็นนิ่ว หรือเคยเป็นนิ่วมาก่อน นิ่วที่มีขนาดใหญ่มักเพิ่มความเสี่ยงของโรคมะเร็งเพิ่มขึ้น กระนั้นโรคนิ่วก็พบได้บ่อย และแม้จะเคยเป็นนิ่ว แต่อาการของโรคมะเร็งถุงน้ำดีก็ยังวินิจฉัยได้ยาก
โรคและเงื่อนไขอื่น ๆ ของถุงน้ำดี ภาวะถุงน้ำดีอื่น ๆ ที่อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งถุงน้ำดี ได้แก่ ติ่งเนื้อ การอักเสบเรื้อรัง และการติดเชื้อ
การอักเสบของท่อน้ำดี โรคถุงน้ำดีอักเสบในกระเพาะปัสสาวะอักเสบขั้นต้นอาจทำให้เกิดการอักเสบของท่อที่ระบายน้ำดีออกจากถุงน้ำดี และตับ ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อมะเร็งถุงน้ำดีมากขึ้น
สัญญาณและอาการมะเร็งถุงน้ำดี อาจรวมถึง:
ควรไปพบแพทย์ หากพบว่าตนเองมีสัญญาณหรืออาการที่ทำน่าวิตกกังวล
การรักษาสามารถทำได้หลายวิธี หากเป็นมะเร็งระยะแรกอาจสามารถกำจัดเซลล์มะเร็งออกไปให้หมดได้ ซึ่งการรักษาจะขึ้นอยู่กับระยะของมะเร็ง และสภาพร่างกายของผู้ป่วยเป็นหลัก
การผ่าตัด ใช้เพื่อรักษามะเร็งระยะแรก หากเซลล์มะเร็งขยายไปนอกถุงน้ำดี และบริเวณรอบ ๆ ตับ แพทย์อาจผ่าตัดเพื่อนำถุงน้ำดี ตับและท่อน้ำดีบางส่วนที่เป็นมะเร็งออกไป หลังการผ่าตัดแพทย์อาจให้ผู้ป่วยเข้ารับการฉายรังสี และทำเคมีบำบัดเพิ่มเติมด้วย
การฉายรังสีบำบัด ปัจจุบันการฉายรังสีสามารถรักษาเซลล์มะเร็งได้แม่นยำขึ้น ช่วยลดอาการข้างเคียงต่าง ๆ และทำลายเซลล์มะเร็งจนไม่กลับมาซ้ำได้ อาจทำควบคู่กับการผ่าตัดด้วย
การใช้เคมีบำบัด ส่วนมากเป็นวิธีรักษามะเร็งขั้นรุนแรง มะเร็งอาจแพร่กระจายไปยังอวัยวะส่วนอื่น ๆ ได้
การรักษาแบบประคับประคองอาการ ใช้ควบคุมและบรรเทาอาการปวด หรืออาการเจ็บป่วยอื่น ๆ ที่เกิดจากโรคมะเร็ง
หลังการรักษาผู้ป่วยควรนัดหมายเพื่อพบแพทย์เป็นประจำ เพื่อติดตามอาการและผลการรักษาจนแน่ใจว่าเซลล์มะเร็งนั้นหายไปอย่างสมบูรณ์หรือไม่ แพทย์จะตรวจร่างกายหรือทำซีทีสแกนทุก ๆ 6 เดือน ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการข้างเคียงจากการรักษา จึงควรไปพบแพทย์เพื่อแก้ไขอาการข้างเคียงต่าง ๆ ด้วย
โรคมะเร็งถุงน้ำดีไม่มีวิธีการป้องกันที่ชัดเจน แต่มีแนวทางที่ช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดมะเร็งได้ ด้วยการดูแลตนเองให้มีสุขภาพดี และปฏิบัติตามแนวทางดังต่อไปนี้
ควบคุมน้ำหนักให้เหมาะสม
รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ โดยเฉพาะอาหารจำพวกธัญพืช ผัก และผลไม้
หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ รวมทั้งหลีกเลี่ยงไปยังสถานที่ที่มีควันบุหรี่มาก ๆ
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก