โรคหมอนรองกระดูกเคลื่อนทับเส้นประสาท (Herniated Disk) คือ การปวดหรือชาขาที่เกิดจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทมีลักษณะคือ มีอาการตามแนวที่เส้นประสาทวิ่งไป สามารถปวดได้ตั้งแต่บริเวณเอว ต้นขา น่อง ไปจนถึงบริเวณเท้าและนิ้วเท้าได้ การอ่อนแรงของกล้ามเนื้อก็มีลักษณะคล้ายอาการปวดและชา คือจะมีการอ่อนแรงของกล้ามเนื้อมัดที่เลี้ยงด้วยเส้นประสาทเส้นที่ถูกกดทับนั้น
อย่างไรก็ตามบางคนที่เป็นกระดูกทับเส้นจะไม่รู้สึกเจ็บปวดโดย หากหมอนรองกระดูกยังไม่กดทับเส้นประสาทใด ๆ
โดยปกติอาการจะลดลงหรือหายไปหลังจากผ่านไปหลายสัปดาห์ แต่อาจต้องได้รับการผ่าตัดหากอาการยังคงมีอยู่หรือไม่ดีขึ้น
ส่วนมากผู้ป่วยจะไม่ปรากฏอาการ แต่หากปรากฏอาการจะมีอาการดังต่อไปนี้
หากหมอนรองกระดูกเคลื่อนอยู่ที่หลังส่วนล่าง อาการปวดมักจะส่งผลต่อบั้นท้าย ต้นขาน่อง และเท้า มักทำให้เกิดอาการปวดสะพวก เนื่องจากความเจ็บปวดขยายไปตามเส้นทางของเส้นประสาทไซอาติก (Sciatic)
หากอาการเจ็บปวดเกิดขึ้นที่คอ โดยปกติไหล่และแขนจะมีอาการปวดร่วมด้วย การเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็ว หรือการจาม และขยับร่างกายอาจทำให้ปวดได้
หมอนรองกระดูกเคลื่อนเกิดขึ้นเมื่อส่วนภายในที่อ่อนของหมอนระหว่างกระดูกสันหลังยื่นออกมาผ่านชั้นนอก
กระดูกสันหลังของมนุษย์หรือกระดูกสันหลังประกอบด้วยกระดูก 26 ชิ้นที่เรียกว่า กระดูกสันหลัง ระหว่างกระดูกแต่ละชิ้นมียางรองกันกระแทกเรียกว่า “หมอนรองกระดูก” หมอนรองกระดูกเหล่านี้ช่วยให้กระดูกสันหลังอยู่กับที่ และทำหน้าที่เป็นโช้คอัพที่ยืดหยุ่นเมื่อเคลื่อนไหว
หมอนรองกระดูกกระดูกสันหลังมีภายในเป็นลักษณะคล้ายวุ้นแต่ภายนอกนั้นแข็ง
โรคหมอนรองกระดูกเคลื่อนเกิดขึ้นเมื่อส่วนภายในที่อ่อนหลุดออกมาจากรอยแตกในผนังของหมอนรองกระดูก มักเกิดในกระดูกสันหลังช่วงล่าง แต่ก็สามารถเกิดที่ช่วงคอได้
การไหลออกของ “ วุ้น” ในหมอนรองกระดูก คาดว่าจะปล่อยสารเคมีที่ระคายเคืองเส้นประสาทในบริเวณโดยรอบ และทำให้เกิดความเจ็บปวดอย่างมาก หมอนรองกระดูกที่งอกออกมาจะกดทับเส้นประสาท และทำให้เกิดความเจ็บปวดจากการบีบอัด
สาเหตุของหมอนรองกระดูกรั่ว คือ การสึกหรอและใช้งานมากเกินไป อาจจากเกิดจากการเคลื่อนไหวซ้ำๆ เป็นระยะเวลานาน
หมอนรองกระดูกสันหลังสูญเสียปริมาณของเหลวภายในบางส่วน เมื่ออายุมากขึ้น การลดลงของของเหลวนี้ทำให้หมอนรองกระดูกมีความอ่อนน้อยลงและเสี่ยงที่จะแตกได้
อาการกระดูกทับเส้น หรือหมอนรองกระดูเคลื่อนทับเส้นประสาท มักพบในผู้ที่ยกของโดยไม่งอที่หัวเข่า หรือหลังจากขณะยกของหนัก
หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทอาจทำให้เกิดอาการปวดอย่างรุนแรง แต่วิธีรักษากระดูกทับเส้นที่ถูกต้องสามารถบรรเทาได้
คนส่วนใหญ่สามารถบรรเทาอาการ โดยหลีกเลี่ยงการเคลื่อนไหวที่กระตุ้นให้เกิดความเจ็บปวด และปฏิบัติตามวิธีการออกกำลังกายบำบัด และใช้ยาแก้ปวดที่แพทย์แนะนำ
วิธีการรักษา ได้แก่ ยา การบำบัด และการผ่าตัด
ยาทั่วไปตามร้านจำหน่ายยา (OTC): เช่น ไอบูโพรเฟนหรือนาพรอกเซน สามารถช่วยบรรเทาอาการปวดเล็กน้อยถึงปานกลางได้
นักกายภาพบำบัดสามารถแนะนำการกายภาพบำบัดหรือการออกกำลังกายที่ช่วยลดอาการปวดจากหมอนรองกระดูกเคลื่อนได้ ผู้ป่วยจะได้รับคำแนะนำดังนี้
หากอาการไม่ดีขึ้นด้วยการรักษาข้างต้น หากยังคงมีอาการชาอยู่หรือการเคลื่อนไหวแย่ลง แพทย์อาจพิจารณาให้เข้ารับการผ่าตัด
ในกรณีส่วนใหญ่ศัลยแพทย์จะเอาเฉพาะส่วนที่ยื่นออกมาของหมอนรองกระดูกอ่อน (การผ่าตัดแบบเปิด)
โดยปกติศัลยแพทย์จะทำการผ่าแบบเปิด โดยใช้เทคนิคการส่องกล้องโดยเปิดรูเล็ก ๆ ที่ด้านหน้าหรือด้านหลังของกระดูกสันหลัง
เทคนิคนี้ ทำให้ผู้ป่วยไม่จำเป็นต้องถอดกระดูกสันหลังส่วนเล็ก ๆ ออก หรือขยับเส้นประสาทไขสันหลังและไขสันหลัง เพื่อเข้าถึงหมอนรองกระดูกที่มีปัญหา
การเปลี่ยนหมอนรองกระดูกเทียม มี 2 ประเภท เปลี่ยนทั้งหมดรองกระดูก หรือ เปลี่ยนเฉพาะนิวเคลียสของหมอนรองกระดูก
หมอนรองกระดูกเทียม คือ โลหะ หรือไบโอโพลิเมอร์ หรือทั้งสองอย่าง โดยไบโอพอลิเมอร์นั้นเป็นสารที่คล้ายกับพลาสติก
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก