คอเลสเตอรอลสูง (High cholesterol) คือการที่ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูงขึ้น และสามารถก่อให้เกิดอันตรายต่อระบบหัวใจ และหลอดเลือด ระดับคอลเลสเตอรอลปกติเป็นสารที่จำเป็นต่อร่างกาย อย่างไรก็ตามถ้าหากมีคอลเลสเตอรอลเข้มข้นในเลือดมากเกินไปอาจเป็นภัยอันตรายเงียบที่ทำให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลวได้
คอลเรสเตอรอลมีอยู่ในทุกเซลล์ของร่างกายและมีหน้าที่สำคัญทางธรรมชาติโดยคอลเลสเตอรอลช่วยทำงานในระบบย่อยอาหารและสร้างฮอร์โมนรวมไปถึงการสร้างวิตามินดี ร่างกายสามารถสร้างคอลเลสเตอรอลได้เองและสามารถรับประทานจากอาหารได้ซึ่งอยู่ในอาหารที่มีลักษณะเป็นของมัน
คอลเรสเตอรอลแบ่งเป็น 2 ชนิด :
- คอลเลสเตอรอลชนิดความหนาเเน่นต่ำ (LDL) หรือ “ไขมันชนิดไม่ดี”
- คอลเลสเตอรอลชนิดความหนาเเน่นสูง คอเลสเตอรอลสูง (HDL) หรือ “ไขมันชนิดดี”
ในบทความนี้เราจะอธิบายเกี่ยวกับหน้าที่ของไขมันคอลเรสเตอรอลรวมไปถึงพูดคุยเกี่ยวกับสาเหตุของการเกิดภาวะคอลเรสเตอรอลสูง อาการและการรักษารวมไปถึงการป้องกัน
คอเลสเตอรอลสูงคืออะไร
คอลเลสเตอรอลเป็นสารที่เป็นไขมันและเป็นสารที่ไม่สามารถผสมเข้ากับเลือดซึ่งเลือดเป็นสารน้ำ
ไลโพโปรตีนอยู่ตามส่วนต่างๆทั่วร่างกาย
ไลโพโปรตีนที่อยู่ในคอลเลสเตอรอลแบ่งเป็น 2 ประเภทได้เเก่
- ไลโพโปรตีนชนิดความหนาเเน่นต่ำ (LDL) เป็นไขมันที่อยู่ทั่วร่างกายซึ่งเป็นไขมันที่เป็นอันตรายต่อสุขภาพหรือเรียกว่าไขมันชนิด “ไม่ดี”
- ไลโพโปรตีนชนิดความหนาเเน่นสูง (HDL) เป็นคอลเลสเตอรอลชนิด “ดี” ต่อร่างกาย
คอลเสลเตอรอลในร่างกายมีหน้าที่หลักอยู่ 4 ประการ ซึ่งหากขาดคอลเลสเตอรอลไปเราจะไม่สามารถมีชีวิตอยู่รอดได้
หน้าที่ของคอลเลสเตอรอลได้แก่
- มีหน้าที่ส่งเสริมโครงสร้างของผนังเซลล์
- ช่วยในการสังเคราะห์กรดน้ำดีในระบบการย่อยอาหาร
- ช่วยทำให้ร่างกายสามารถสร้างวิตามินดี
- ช่วยทำให้ร่างกายสามารถสร้างฮอร์โมนบางชนิด
สาเหตุของคอเลสเตอรอลสูง
ภาวะคอลเลสเรสเตอรอลสูงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดหัวใจโคโรนารีและโรคหัวใจวายได้
การเกิดคอลเลสเตอรอลเป็นกระบวนการหนึ่งที่ทำให้หลอดเลือดแคบลงเรียกว่าภาวะหลอดเลือดแข็งตัว (atherosclerosis) เมื่อเกิดภาวะหลอดเลือดเเข็งตัวเกิดขึ้นจะทำให้เลือดไหลเวียนได้อย่างจำกัด
การลดอาหารที่มีไขมันสามารถช่วยจัดการกับระดับคอลเลสเตอรอลได้ โดยอย่างยิ่งควรหลีกเลี่ยงอาหารที่ประกอบไปด้วยสารอาหารดังต่อไปนี้
- คอลเลสเตอรอลเป็นไขมันที่มีอยู่ในอาหารจำพวกเนื้อสัตว์และชีส
- กรดไขมันอิ่มตัวสารอาหารชนิดนี้อยู่ในเนื้อสัตว์บางประเภท ผลิตภัณฑ์นม ช็อกโกเเลต ขนมอบ อาหารทอดและอาหารแปรรูป
- ไขมันทรานส์สารอาหารชนิดนี้มีอยู่ในอาหารทอดบางชนิดเเละอาหารแปรรูป
ผู้ที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วนมีโอกาสเกิดระดับคอลเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL) สูงได้ นอกจากนี้ปัจจัยทางด้านพันธุกรรมสามารถก่อให้เกิดคอเลสเตอรอลสูงได้เช่นกัน โดยผู้ที่เป็นภาวะไขมันในเลือดสูงที่เกิดจากพันธุกรรมจะมีคอลเลสเตอรอลชนิดไม่ดี (LDL) ในเลือดสูงมาก
โรคอื่นๆที่สามารถทำให้ระดับคอลเลสเตอรอลสูงได้แก่
- โรคเบาหวาน
- โรคตับหรือไต
- โรคภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ
- การตั้งครรภ์และอาการอื่นๆที่ทำให้ระดับฮอร์โมนผู้หญิงเพิ่มขึ้น
- ต่อมไทรอยด์ทำงานต่ำเกินไป
- การใช้ยาที่เพิ่มระดับคอลเลสเตอรอลชนิดความหนาแน่นต่ำ (LDL) และลดระดับคอลเลสเตอรอลชนิดความหนาเเน่นสูง (HDL) เช่นโปรเจนติน ยาอนาบอลิกสเตียรอยด์และยาคอร์ติโคสเตียรอยด์
อาการของคอเลสเตอรอลสูง
ผู้ที่มีคอเลสเตอรอลสูงอาการส่วนใหญ่มักไม่มีสัญญาณ ปรากฎขึ้นแต่การตรวจสอบพฤติกรรมหรือการทดสอบเลือดเป็นสามารถช่วยตรวจหาระดับคอลเลสเตอรอลที่สูงได้
สำหรับผู้ที่ไม่เคยตรวจสอบหาความผิดปกติของระดับคอลเลสเตอรอลในเลือดอาจมีภาวะหัวใจวายได้โดยไม่มีสัญญาณเตือนมาก่อนเพราะพวกเขาไม่รู้ว่ามีระดับคอลเลสเตอรอลในเลือดสูง ดังนั้นการตรวจเลือดเป็นประจำสามารถลดความเสี่ยงนี้ได้
ภาวะคอลเรสเตอรอลสูงมีวิธีรักษาได้อย่างไร
วิธีรักษาคอเลสเตอรอลสูงมีดังต่อไปนี้
การรักษาด้วยยาลดไขมัน
ผู้ที่มีคอเลสเตอรอลสูงจะได้รับการรักษาด้วยยาลดไขมันซึ่งการใช้ยาขึ้นอยู่กับระดับไขมันในเลือดเเละปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ
โดยทั่วไปแพทย์จะเเนะนำให้เริ่มรักษาด้วยการควบคุมอาหารเเละการออกกำลังกาย แต่สำหรับผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นภาวะหัวใจวายเฉียบพลันสูงจำเป็นต้องใช้ยาสแตตินหรือยาชนิดอื่นๆรักษา
ยาสแตตินเป็นยาชั้นนำของกลุ่มยาลดคอลเลสเตอรอล ยาสแตตินที่มีขายในประเทศสหรัฐอเมริกาได้แก่
- ยา atorvastatin (ชื่อทางการค้า Lipitor)
- ยา fluvastatin (Lescol)
- ยา lovastatin (Mevacor, Altoprev)
- ยา pravastatin (Pravachol)
- ยา rosuvastatin calcium (Crestor)
- ยา simvastatin (Zocor)
นอกจากยาสแตตินแพทย์จะให้ยาดังต่อไปนี้
- ยายับยั้งการดูดซึมคอเลสเตอรอล
- ยา resins
- ยา fibrates
- ยา niacin
ในปี 2017 นักวิจัยได้ค้นพบยาชนิดใหม่ชื่อว่า ezetimibe เป็นยาที่สามารถลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจในผู้ป่วยที่มีระดับคอลเลสเตอรอลในเลือดสูง โดยยา ezetimibe สามารถช่วยลดระดับไขมันชนิดที่ไม่ดีด้วยการจำกัดการดูดซึมคอลเลสเตอรอลในลำไส้เล็ก
นอกจากนี้ผู้เขียนยังได้แนะนำยาชนิดใหม่อีกชนิดหนึ่งนั้นคือ ยาในกลุ่ม PCSK9 inhibitors เป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการลดระดับคอลเลสเตอรอลได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะผู้ที่ใช้ยากลุ่มนี้ร่วมกับยา ezetimibe
สำหรับผู้ที่มีโรคผิดปกติเกี่ยวกับหัวใจอยู่เเล้ว แพทย์จะเเนะนำให้ในยา ezetimibe และยาสแตติน ส่วนผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นโรคหัวใจสูงมากในคู่มือการรักษาผู้ป่วยเเนะนำให้ใช้ยากลุ่ม PCSK9 inhibitor เพิ่มอีกหนึ่งชนิด
อย่างไรก็ตามในคู่มือการรักษาผู้ป่วยยังได้ระบุว่ายากลุ่ม PCSK9 inhibitor มีราคาแพงและบริษัทประกันชีวิตไม่ครอบคลุมค่าใช้จ่ายเมื่อใช้ยาชนิดนี้ เนื่องด้วยเหตุผลนี้ยาชนิดนี้จึงใช้ในผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นโรคหัวใจสูงมากเท่านั้น
ยาสแตตินเป็นยาที่ปลอดภัย
การใช้ยาสแตตินรักษายังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่เพราะว่ายาประเภทนี้มีผลข้างเคียงเหมือนกับยาทั่วไป
ผลข้างเคียงที่เกิดขึ้นได้แก่
- ยาสแตตินที่รักษาความผิดปกติของเซลล์กล้ามเนื้อ (โรคเกี่ยวกับกล้ามเนื้อ)
- มีอาการเหนื่อยล้า
- ทำให้เกิดความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวานและภาวะเเทรกซ้อนจากโรคเบาหวานซึ่งยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่
ผู้ป่วยไม่ควรหยุดใช้ยาสแตตินเองโดยที่ไม่ปรึกษาแพทย์เพราะเป็นการเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดปัญหาเกี่ยวกับโรคหัวใจได้
แพทย์จะแนะนำให้
- เปลี่ยนไปใช้ยาชนิดอื่นๆ
- เพิ่มการลดระดับคอลเลสเตอรอลด้วยการเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต
- เพิ่มประสิทธิภาพ
ข้อสรุปเกี่ยวกับคอลเลสเตอรอล
- คอลเรสเตอรอลเป็นสารที่จำเป็นที่ร่างกายสร้างขึ้นได้เองแต่ก็สามารถทานจากอาหารได้
- ปัจจัยเสี่ยงของภาวะคอลเลสเตอรอลได้แก่ประวัติของคนในครอบครัวและการปรับเปลี่ยนวิถีการใช้ชีวิตและการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตเช่นการควบคุมอาหารและการออกกำลังกาย
- โดยปกติการทานอาหารที่มีคอลเลสเตอรอลสูงไม่ได้ทำให้เกิดอาการใดๆ
- ถ้าหากเปลี่ยนวิถีการใช้ชีวิตแล้วไม่ประสบความสำเร็จ ระดับคอลเลสเตอรอลยังสูงอยู่ แพทย์อาจจะสั่งยาลดไขมันในเลือดเช่นยาสแตติน
นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/high-blood-cholesterol/symptoms-causes/syc-20350800
- https://www.nhs.uk/conditions/high-cholesterol/
- https://www.healthline.com/health/high-cholesterol
- https://www.cdc.gov/cholesterol/facts.htm
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก