วัยทอง (Menopause) คือ ภาวะหมดประจำเดือนเป็นช่วงเวลาหนึ่งของรอบประจำเดือนซึ่งแต่ละคนมีประสบการณ์เกี่ยวกับภาวะหมดประจำเดือนที่แตกต่างกัน
ภาวะหมดประจำเดือนเกิดขึ้นหลายปีและเกิดขึ้นโดยแบ่งเป็น 3 ระยะดังต่อไปนี้
ระยะก่อนหมดประจำเดือนเป็นช่วงเวลาแหล่งการเปลี่ยนเเปลงไปสู่ภาวะหมดประจำเดือนซึ่งหมายถึง 12 เดือนหลังจากการมีประจำเดือนครั้งสุดท้าย
ระยะเริ่มหมดประจำเดือนคือระยะเวลา 12 เดือนหลังจากการมีประจำเดือนครั้งสุดท้ายหรือช่วงที่ประจำเดือนหายไปเนื่องจากการผ่าตัดอย่างเช่นการผ่าตัดนำรังไข่ออก
ระยะหลังหมดประจำเดือนหมายถึงระยะเวลาหลายปีที่หมดประจำเดือน เเม้ว่าจะไม่สามารถทราบได้ว่าภาวะหมดประจำเดือนจะสิ้นสุดเมื่อไหร่และระยะหลังหมดประจำเดือนจะเกิดขึ้นเมื่อไหร่
ภาวะหมดประจำเดือนสามารถเกิดได้นานเท่าไหร่ ค้นหาข้อมูลที่นี่
สัญญาณและอาการ หมดประจำเดือน
ในช่วงการเกิดภาวะหมดประจำเดือนมักมีอาการที่เกิดกับทั้งร่างกายและจิตใจเกิดขึ้นจึงเป็นสาเหตุทำให้เกิดอาการต่างๆตามมา บางคนอาจเริ่มมีอาการก่อนหมดประจำเดือนหรือบางคนยังสามารถมีอาการเกิดขึ้นเรื่อยๆหลังจากหมดประจำเดือนเเล้ว
การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในระยะก่อนหมดประจำเดือนและช่วงหมดประจำเดือนได้แก่
Lower fertility ภาวะเจริญพันธุ์ลดลง
เมื่อผู้หญิงมีชีวิตอยู่มาถึงช่วงสุดท้ายของภาวะเจริญพันธุ์แต่ก่อนถึงหมดภาวะหมดประจำเดือนระดับฮอร์โมนเอสโทรเจนเริ่มลดลงซึ่งการลดลงของฮอร์โมนเอสโทรเจนนี้ทำให้มีโอกาสเกิดการตั้งครรภ์ได้
ประจำเดือนมาไม่ปกติ
อาการประจำเดือนมาไม่ปกติเป็นสัญญาเตือนอันดับเเรกซึ่งอาจมีอาการประจำเดือนมาน้อยกว่าปกติหรือไม่มาเลยซึ่งสามารถเกิดอาการประจำเดือนมามากกว่าปกติหรือน้อยกว่าปกติ เป็นสัญญาณเตือนว่าใกล้หมดประจำเดือนได้หากนำมาเป็นปัจจัยรวมกับอายุของผู้ป่วย
สำหรับผู้ใดก็ตามที่มีความกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของรอบประจำเดือนควรไปพบแพทย์เพื่อตรวจหาโอกาสในการตั้งท้องหรืออาจเกิดปัญหาสุขภาพบางอย่าง
ภาวะช่องคลอดเเห้งเเละอาการระคายเคือง
ภาวะช่องคลอดเเห้ง อาการคันเเละอาการระคายเคืองอาจเริ่มเกิดขึ้นระหว่างระยะเริ่มหมดประจำเดือนไปจนถึงภาวะหมดประจำเดือนซึ่งผู้ที่มีอาการเหล่านี้อาจมีอาการระคายเคืองช่องคลอดระหว่างการมีเพศสัมพันธ์ ดังนั้นหากเกิดผิวหนังแตกแยกออกจากกันสามารถทำให้เกิดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้
การอักเสบของผนังช่องคลอดทำให้ผนังช่องคลอดบางลง แห้งและเกิดการติดเชื้อ ซึ่งบางครั้งอากาเหล่านี้สามารถเกิดขึ้นในช่วงหมดประจำเดือน
การใช้สารให้ความชุ่มชื้น เจลหล่อลื่นและการใช้ยารักษาสามารถช่วยบรรเทาอาการช่องคลอดเเห้งและอาการอื่นๆได้
เรียนรู้เกี่ยวกับภาวะช่องคลอดติดเชื้อได้ที่นี่
อาการเเสบร้อนวูบวาบ
อาการร้อนวูบวาบในร่างกายมักเกิดขึ้นในช่วงหมดประจำเดือนโดยผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือนมักมีความรู้สึกเกิดความร้อนวูบวาบขึ้นภายในร่างกายส่วนบนทันทีทันใด โดยความรู้สึกนี้จะเริ่มขึ้นจากใบหน้า ลำคอหรือหน้าอกและลามไปยังส่วนอื่นๆของร่ายกาย
ความรู้สึกวูบวาบทำให้เกิดอาการดังต่อไปนี้
- มีเหงื่ออกมาก
- เกิดผื่นขึ้นที่ผิว
ผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือนบางคนเคยมีเหงื่อออกตอนกลางคืนและอาการหนาวสั่นเเบบเฉียบพลันแทนที่จะเป็นอาการร้อนแบบวูบวาบในร่างกาย
โดยปกติอาการร้อนวูบวาบมักเกิดขึ้นตอนปีเเรกที่ประจำเดือนหมดแต่อาการนี้สามารถเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องไปได้อีก 14 ปีหลังเกิดภาวะหมดประจำเดือนเเล้ว
อาการร้อนวูบวาบมีความรู้สึกเหมือนอะไร ค้นหาคำตอบที่นี่
ความผิดปกติของการนอนหลับ
ปัญหาการนอนหลับสามารถเกิดขึ้นในช่วงหมดประจำเดือนและอาจมีสาเหตุเกิดจาก
- ความวิตกกังวล
- มีเหงื่อออกตอนกลางคืน
- ปัสสาวะบ่อย
การออกกำลังกายที่เพียงพอและหลีกเลี่ยงการทานอาหารมื้อหนักก่อนนอนสามารถช่วยจัดการกับปัญหาเหล่านี้ได้แต่ถ้าหากอาการนี้ไม่หายไปควรไปพบเเพทย์เพื่อวินิจฉัยโรค
เกิดอารมณ์แปรปรวน
อาการซึมเศร้า อาการวิตกกังวลและการคิดในเเง่ลบเป็นลักษณะของภาวะอารมณ์ปกติที่เกิดขึ้นในช่วงหมดประจำเดือนซึ่งเป็นเรื่องปกติที่ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนจะมีอารมณ์หงุดหงิดเเละร้องไห้ตอนกลางคืน
การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนและปัญหาการนอนหลับมีสาเหตุเกิดจากภาวะหมดประจำเดือนด้วยเช่นกัน นอกจากนี้อารมณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นจากภาวะหมดประจำเดือนเป็นสิ่งสามาถเกิดขึ้นได้เช่นกัน
การรักษาโรควัยทอง
ภาวะหมดประจำเดือนไม่ใช่ปัญหาทางด้านสุขภาพแต่เป็นเรื่องธรรมชาติ อย่างไรก็ตามภาวะนี้ทำให้เกิดการเปลี่ยนของสภาพร่างกายหรือจิตใจที่ไม่พึงประสงค์ตามมา
ผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนมักมีความกังวลกับอาการต่างๆที่เกิดขึ้นจึงไปพบเเพทย์เพื่อทำการรักษาดังนั้นแพทย์จึงแนะนำให้ทำตามวิธีดังต่อไปนี้
การรักษาบำบัดที่บ้าน
การรักษาประเภทนี้จะช่วยทำให้ระดับฮอร์โมนในร่างกายสมดุลโดยการให้ยาฮอร์โมนเอสโทรเจนเพิ่มและลดการสร้างฮอร์โมนโพรเจสเทอโรน
การรักษาบำบัดที่บ้านสามารถทำได้หลายแบบเช่นการใช้ยาทาเฉพาะที่ซึ่งสามารถลดการเกิดอาการร้อนวูบวาบเเละอาการอื่นที่เกิดขึ้นจากภาวะหมดประจำเดือน
อย่างไรก็ตามภาวะหมดประจำเดือนอาจทให้เกิดโรคเเละปัญหาทางด้านสุขภาพบางอย่าง
ผู้ที่ไม่เคยได้รับการรักษาฮอร์โมนบำบัดอาจมีความเสี่ยงของการเกิดปัญหาทางสุขภาพสูง รวมไปถึงผู้ที่มีคนในครอบครัวเคยมีประวัติเป็นโรคเหล่านี้ ได้แก่
- โรคหัวใจ
- มีลิ่มเลือด
- มีระดับไตรกลีเซอร์ไลน์ในเลือดสูง
- โรคเกี่ยวกับกระเพาะปัสสาวะ
- เป็นโรคเกี่ยวกับโรคตับ
- โรคเส้นเลือดอุดตันในสมอง
- โรคมะเร็งเต้านม
เป็นสิ่งสำคัญที่ควรพูดคุยเกี่ยวกับประโยชน์และความเสี่ยงของวิธีบำบัดด้วยฮอร์โมนกับแพทย์ก่อนใช้วิธีรักษาด้วยวิธีนี้
สาเหตุ
ภาวะหมดประจำเดือนเป็นช่วงเวลาหนึ่งของชีวิตไม่ใช่โรคที่ทำให้เจ็บป่วย ผู้หญิงส่วนใหญ่เคยมีประสบการณ์กับภาวะหมดประจำเดือน อย่างไรก็ตามการผ่าตัดศัลยกรรมและปัจจัยอื่นๆสามารถทำให้เกิดภาวะหมดประจำเดือนได้เร็วขึ้น
ภาวะหมดประจำเดือนโดยธรรมชาติ
ภาวะหมดประจำเดือนหมายถึงช่วงท้ายของการเจริญพันธุ์ของวัยรุ่นซึ่งเกิดจากธรรมชาติ
เนื่องจากภาวะหมดประจำเดือนระดับของฮอร์โมนเเฮสโทรเจนและโพรเจสเทอโรนจะลดลงเพราะฮอร์โมนเหล่านี้ไม่ถูกสร้างขึ้นเพื่อส่งเสริมภาวะเจริญพันธุ์อีกต่อไป ซึ่งการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนนี้เป็นการกระตุ้นทำให้เกิดภาวะหมดประจำเดือน
การผ่าตัดเเละการรักษา
หากผู้ใดเคยได่รับการผ่าเพื่อเอารังไข่ออกมาก่อนพวกเขาจะอยู่ในช่วงหมดประจำเดือน หากผ่าตัดเอารังไข่ออกก่อนช่วงวัยกลางคนแพทย์จะเรียกภาวะนี้ว่า “ภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควร”
โดยแพทย์อาจเเนะนำให้รักษาด้วยวิธีฮอร์โมนบำบัดเพื่อบรรเทาอาการต่างๆที่เกิดขึ้นแต่แพทย์อาจจะไม่เเนะนำให้ใช้วิธีนี้เสมอไป สิ่งสำคัญคือการพูดคุยเกี่ยวกับผลดีเเละผลเสียของการรักษาด้วยวิธีนี้ก่อนเข้ารับการรักษา
วิธีการรักษาอย่างเช่นการใช้เคมีบำบัดและการฉายเเสงบำบัดสามารถทำให้รังไข่หยุดทำงานได้ทั้งแบบชั่วคราวเเละถาวร ซึ่งโอกาสของการเกิดภาวะรังไข่หยุดทำงานนี้ขึ้นอยู่กับอายุของบุคคลและตำแหน่งของร่างกายที่ได้รับการรักษาด้วยเคมีบำบัดเเละการฉายเเสง
ภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควร
ผู้หญิงบางคนอาจมีภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควรหรือมีโรคเเทรกซ้อนอื่นเกิดขึ้นๆ
แพทย์จะวินิจฉัยว่าเป็นภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควรเมื่อประจำเดือนหมดก่อนอายุ 40 ปี และประจำเดือนเริ่มหมดที่ช่วงอายุ 40-45 ปีสามารถเรียกว่าภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควรได้เช่นกันซึ่งมีโอกาสเกิดในผู้หญิงได้ 5%
ภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัยอันควรเกิดจากปัจจัยดังต่อไปนี้
- ความผิดปกติทางพันธุกรรมที่ส่งผลต่อโครโมโซมเช่นโรค Turner’s syndrome
- โรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย
- เป็นกรณีส่วนน้อยมากที่เกิดจากการติดเชื้อเช่นโรควัณโรคหรือไข้มาลาเรียหรือโรคคางทูม
ผู้ที่มีความผิดปกติของประจำเดือนที่เปลี่ยนแปลงไปซึ่งเกิดขึ้นก่อนอายุ 45 ปีควรไปพบเเพทย์
นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/menopause/symptoms-causes/syc-20353397
- https://www.nhs.uk/conditions/menopause/
- https://www.healthline.com/health/menopause
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก