โรคคางทูม (Mumps) คือการติดเชื้อไวรัสที่ต่อมน้ำลายมักเกิดขึ้นในเด็ก อาการที่ชัดเจนที่สุดคือการบวมของต่อมน้ำลายส่งผลให้คางมีอาการบวมออกมา
คางทูมเกิดจากการติดเชื้อจากไวรัสคางทูม สามารถติดต่อโดยสารคัดหลั่งในระบบทางเดินหายใจ (เช่นน้ำลาย) จากบุคคลที่ติดเชื้อ
โดยโรคคางทูมจะมีการแพร่กระจายเชื้อได้ดังนี้
ผู้ที่ติดเชื้อไวรัสคางทูมสามารถแพร่เชื้อได้ 15 วัน (6 วันก่อนเริ่มแสดงอาการและไม่เกิน 9 วันหลังจากมีอาการ)
โดยปกติอาการคางทูมจะแสดงอาการภายใน 2-3 สัปดาห์หลังจากผู้ป่วยได้รับเชื้อ แต่ก็มีผู้ป่วยถึง 20 เปอร์เซ็นต์ที่ได้รับเชื้อไวรัสแล้วไม่ได้แสดงอาการใด ๆ เลย
อาการเริ่มแรกของคางทูมอจจะคล้ายอาการของไข้หวัดใหญ่ ที่มีอาการดังนี้:
หลังจากอาการเริ่มแรกของคางทูมเกิดขึ้นไม่กี่วัน อาการหลักคือต่อมน้ำลายบริเวณคางและแก้มจะมีอาการบวม และทำให้เกิดอาการเจ็บปวด
นอกจากนี้ยังมีอาการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องคือ:
คางทูมสามารถเกิดขึ้นได้ในผู้ใหญ่ โดยอาการจะเหมือนกับคางทูมในเด็ก แต่บางครั้งอาจจะมีอาการข้างเคียงที่ร้ายแรงกว่า
อาการแทรกซ้อนนั้นมักจะเกิดขึ้นในผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก โดยอาการจะแสดงให้เห็นดังนี้:
หากหญิงตั้งครรภ์เป็นโรคคางทูมในช่วง 12-16 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ์อาจะก่อให้เกิดความเสี่ยงในการแท้งบุตรเพิ่มขึ้นเล็กน้อย
ภาวะแทรกซ้อนของโรคคางทูมที่หายาก ได้แก่ :
เนื่องจากคางทูมเป็นการติดเชื้อไวรัส จึงไม่สามารถใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษาได้ และในปัจจุบันยังไม่มียาต้านไวรัสที่สามารถรักษาคางทูมได้
วิธีรักษาโรคคางทูมจะเป็นการรักษาตามอาการจนกว่าการติดเชื้อจะหมดไปและร่างกายได้สร้างภูมิคุ้มกัน เหมือนกับหวัด ในโดยทั่วไปแล้วคางทูมจะหายภายในเวลาสองสัปดาห์
วิธีบรรเทาและรักษาคางทูมเบื้องต้นคือ:
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก