ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนด (Placental abruption ) เป็นภาวะที่พบได้ไม่บ่อยแต่เป็นภาวะแทรกซ้อนที่ร้ายแรงของการตั้งครรภ์ รกมีการพัฒนาขึ้นในมดลูกขณะตั้งครรภ์ รกเกาะอยู่ที่ผนังมดลูกมีหน้าที่ในการให้อาหารและออกซิเจนแก่ทารกในครรภ์
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดเกิดขึ้นเมื่อรกมีการลอกตัวออกจากผนังมดลูกทั้งลอกตัวครึ่งเดียวและลอกตัวทั้งหมด โดยการลอกมีการเกิดขึ้นก่อนการคลอด ส่งผลให้เลือดที่ลำเลียงสารอาหารและออกซิเจนที่ไปเลี้ยงทารกหยุดชะงักลง และยังทำให้เลือดของแม่ออกทางช่องคลอดมากขึ้นด้วย
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดมักเกิดขึ้นอย่างกระทันหัน หากไม่ได้รับการรักษาทันเวลาอาจส่งผลให้แม่และเด็กเป็นอันตรายได้
อาการของภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนด
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดมักเกิดขึ้นในช่วงตั้งครรภ์ไตรมาสสุดท้าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งไม่กี่สัปดาห์ก่อนคลอด อาการและอาการแสดงมีดังต่อไปนี้
- เลือดออกทางช่องคลอด แม้ว่าบางรายอาจไม่มีอาการนี้
- ปวดท้อง
- ปวดหลัง
- กดเจ็บบริเวณมดลูก
- มดลูกบีบตัว มักเกิดขึ้นก่อนเสมอ
อาการปวดท้องและปวดหลังมักเกิดขึ้นกระทันหัน ปริมาณเลือดที่ออกทางช่องคลอด ไม่ได้บ่งบอกปริมาณรกที่ลอกตัวจากมดลูก มีความเป็นไปได้ว่าเลือดที่ออกสามารถตกค้างในมดลูกได้ ดังนั้นในภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดที่รุนแรงก็ไม่จำเป็นว่าจะต้องมีเลือดออกทางช่องคลอด
ในบางรายภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดจะค่อยๆเกิดขึ้นซึ่งสามารถทำให้เกิดเลือดออกทางช่องคลอดทีละเล็กทีละน้อยได้ ส่งผลให้ทารกในครรภ์เจริญเติบโตช้ากว่าที่ควรจะเป็น และยังส่งผลให้แม่มีน้ำคร่ำลดลง ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอื่นได้
เมื่อไหร่ควรไปพบแพทย์
ควรไปพบแพทย์ฉุกเฉินหากคุณมีอาการหรืออาการแสดงของภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนด
สาเหตุภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนด
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดมักจะไม่มีสาเหตุ สาเหตุที่เป็นไปได้ส่วนใหญ่คืออุบัติเหตุหรือการกระแทกที่ช่องท้อง จากอุบัติเหตุจราจรและการหกล้ม สาเหตุอาจเกิดจากการสูญเสียของเหลวที่ล้อมรอบตัวทารกในครรภ์ที่เรียกว่า น้ำคร่ำ (amniotic fluid)
ปัจจัยเสี่ยง
ปัจจัยเสี่ยงที่สามารถทำให้เกิดภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนด ได้แก่
- ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดที่เคยเกิดขึ้นก่อนหน้าและไม่ได้มาจากอุบัติเหตุในช่องท้อง
- โรคความดันโลหิตสูงเรื้อรัง
- ภาวะที่เกิดจากความดันโลหิตสูงระหว่างการตั้งครรภ์ เช่น ภาวะครรภ์เป็นพิษก่อนชัก (preeclampsia) ภาวะแทรกซ้อนจากครรภ์เป็นพิษ (HELLP syndrome) ภาวะครรภ์เป็นพิษแบบชัก (eclampsia)
- การหกล้มหรือมีแรงกดที่หน้าท้อง
- การสูบบุหรี่
- การใช้สารโคเคนระหว่างตั้งครรภ์
- ถุงน้ำการตั้งครรภ์แตกก่อนกำหนด ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้น้ำคร่ำลดลงก่อนคลอด
- การติดเชื้อที่เกิดขึ้นในมดลูกระหว่างตั้งครรภ์ เช่น การติดเชื้อของน้ำคร่ำ (chorioamnionitis)
- การตั้งครรภ์ในคนที่อายุมาก เช่น อายุมากกว่า 40 ปี
ภาวะแทรกซ้อน
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดสามารถทำให้เกิดอันตรายต่อชีวิตทั้งแม่และเด็กได้
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดสามารถทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนในแม่ เช่น
- ช็อค (Shock) จากการเสียเลือด
- ปัญหาลิ่มเลือดอุดตัน
- ความต้องการในการให้เลือด
- ไตวายหรืออวัยวะอื่นๆล้มเหลวจากการเสียเลือด
- การผ่าตัดเอามดลูกออก หากไม่สามารถหยุดเลือดที่ออกจากมดลูกได้ แต่พบได้น้อย
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดส่งผลต่อเด็กในครรภ์ คือ
- การเจริญเติบโตในครรภ์หยุดลง เนื่องจากไม่ได้รับสารอาหารจากรก
- ไม่ได้รับออกซิเจนอย่างพอเพียง
- คลอดก่อนกำหนด
- เสียชีวิตในครรภ์
การป้องกัน
ภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดไม่สามารถป้องกันได้ แต่สามารถลดปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดได้ ยกตัวอย่างเช่น หยุดสูบบุหรี่ หยุดใช้สารเสพติด เช่น โคเคน ถ้าตรวจพบว่ามีความดันโลหิตสูง ควรรับการรักษากับแพทย์อย่างต่อเนื่อง
รัดเข็มขัดเป็นประจำเมื่อใช้รถยนต์ ถ้ามีการบาดเจ็บทางหน้าท้องจากอุบัติเหตุจราจรหรือหกล้มควรรีบไปพบแพทย์ทันที
หากเคยมีภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนดในอดีตและวางแผนที่จะมีการบุตร ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการตั้งครรภ์และลดปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้เกิดภาวะรกลอกตัวก่อนกำหนด
นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/placental-abruption/symptoms-causes/syc-20376458
- https://www.webmd.com/baby/what-is-placental-abruption
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482335/
- https://medlineplus.gov/ency/article/000901.htm
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก