ไทฟอยด์ (Typhoid) คือ การติดเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้มีอาการไข้ขึ้นสูง ท้องเสีย และอาเจียน อาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ โดยเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Salmonella typhi
การติดเชื้อมักเกิดจากการปนเปื้อนทางอาหาร และน้ำดื่ม พบได้บ่อยในผู้ที่ไม่ค่อยชอบล้างมือ และสามารถแพร่กระจายผ่านพาหะแบคทีเรียต่างๆ
หากผู้ป่วยไข้ไทฟอยด์ได้รับการวินิจฉัยรวดเร็ว ก็จะสามารถรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะ แต่หากรักษาไม่ทันเวลา ก็สามารถสร้างปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรงได้
ไทฟอยด์ (Typhoid) คือ การที่ร่างกายติดเชื้อแบคทีเรียชื่อว่า Salmonella typhimurium (S. typhi) ซึ่งเป็นแบคทีเรียชนิดที่อาศัยอยู่ในลำไส้ และกระแสเลือดของมนุษย์ สามารถแพร่กระจายระหว่างบุคคลโดยการสัมผัสกับอุจจาระของผู้ติดเชื้อ
ไม่มีสัตว์ใดที่เป็นพาหะของโรคนี้ ไข้ไทฟอยด์เป็นการแพร่กระจายเชื้อจากมนุษย์สู่มนุษย์เสมอ
หากไม่ได้รับการรักษา ประมาณ 1 ใน 5 ของผู้ป่วยไทฟอยด์อาจถึงแก่ชีวิตได้ ในกรณีที่ได้รับการรักษามากกว่า 96% จะปลอดภัยดี
เชื้อ S. typhi เข้าทางปาก และใช้เวลา 1-3 สัปดาห์ในลำไส้ หลังจากนั้นจะเคลื่อนตัวเข้าสู่ผนังลำไส้ และเข้าสู่กระแสเลือดในที่สุด
จากกระแสเลือด เชื้อสามารถแพร่กระจายเข้าสู่เนื้อเยื่อและอวัยวะอื่น ๆ ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายผู้ติดเชื้อสามารถต่อสู้ได้เพียงเล็กน้อย เนื่องจาก S. typhi สามารถอาศัยอยู่ภายในเซลล์ของร่างกายได้อย่างปลอดภัยในสภาวะปกติ
ไข้ไทฟอยด์สามารถได้รับการวินิจฉัยจากการตรวจหาเชื้อ S. typhi ทางเลือด อุจจาระ ปัสสาวะ หรือตัวอย่างไขกระดูก
อาการของไทยฟอยด์จะเริ่มปรากฏระหว่าง 6 – 30 วันหลังจากสัมผัสกับแบคทีเรีย
อาการหลัก 2 อย่างของไทฟอยด์ คือมีไข้ และมีผื่น ไข้ไทฟอยด์จะสูงเป็นพิเศษ โดยจะค่อยๆเพิ่มขึ้นในช่วงหลายวัน อุณหภูมิสามารถขึ้นสูงถึง 39-40 องศาเซลเซียส
อาการผื่นนั้นจะแสดงเป็นจุดสีแดงกุหลาบ โดยเฉพาะที่คอและหน้าท้อง
อาการอื่น ๆ ของไข้ไทฟอยด์ได้แก่:
ในกรณีที่อาการรุนแรง และไม่ได้รับการรักษา อาจทำให้ลำไส้ทะลุได้ สิ่งนี้สามารถนำไปสู่โรคเยื่อบุช่องท้องอักเสบ ซึ่งเกิดจากการติดเชื้อของเนื้อเยื่อที่อยู่ด้านในของช่องท้อง
การติดเชื้ออีกชนิดหนึ่ง คือ พาราไทฟอยด์ เกิดจากเชื้อ Salmonella enterica มีอาการคล้ายกับไทฟอยด์ แต่มีความอันตรายน้อยกว่า
การรักษาไทฟอยด์ที่ได้ผลมีเพียงวิธีเดียว คือ การใช้ยาปฏิชีวนะ ได้แก่ Ciprofloxacin (ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์) และ Ceftriaxone นอกจากยาปฏิชีวนะแล้วการดื่มน้ำให้เพียงพอเป็นสิ่งสำคัญ
ในกรณีที่อาการรุนแรงมากขึ้น ลำไส้ทะลุ อาจจำเป็นต้องได้รับการรักษาโดยการผ่าตัด
โรคไข้ไทฟอยด์ก็เหมือนกับการติดเชื้อแบคทีเรียอื่น ๆ ที่มีแนวโน้มเกี่ยวกับการดื้อยาปฏิชีวนะที่เพิ่มขึ้นจำนวนมากต่อ S. typhi
มีการศึกษาในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาพบว่าไข้ไทฟอยด์มีความต้านทานต่อ trimethoprim-sulfamethoxazole และ ampicillin Ciprofloxacin ซึ่งเป็นหนึ่งในยาหลักสำหรับไทฟอยด์ก็ประสบปัญหา เช่นเดียวกัน การศึกษาบางชิ้นพบว่าอัตราการดื้อยา Salmonella typhimurium อยู่ที่ประมาณ 35%
ไทฟอยด์เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย S. typhi และสามารถแพร่กระจายได้โดยผ่านทางอาหาร และน้ำดื่มที่ปนเปื้อนอุจจาระที่ติดเชื้อ การล้างผัก และผลไม้สามารถแพร่กระจายเชื้อได้หากมีการใช้น้ำที่ปนเปื้อน
บางคนสามารถเป็นพาหะของไทฟอยด์ได้โดยไม่แสดงอาการ ซึ่งหมายความว่าพวกเขาเป็นแหล่งเพาะบ่มแบคทีเรีย แต่ไม่ได้รับผลกระทบที่ร้ายแรง ในผู้ป่วยบางราย ยังคงมีเชื้อแบคทีเรียในร่างกายต่อไป หลังจากอาการโรคของพวกเขาหายไป บางครั้งโรคอาจแสดงอาการขึ้นอีกครั้ง
ผู้ที่มีผลตรวจเป็นบวก และเป็นพาหะ จะไม่ได้รับอนุญาตให้ทำงานกับเด็กหรือผู้สูงอายุ จนกว่าจะหายขาด
ประเทศที่ไม่สามารถเข้าถึงถึงน้ำสะอาดและอุปกรณ์ทำความสะอาดเครื่องนุ่งห่มได้ดี จะมีอัตราผู้ป่วยโรคไทฟอยด์ที่สูงกว่าประเทศที่พัฒนาแล้ว
หากมีเดินทางไปยังพื้นที่ที่มีการแพร่ระบาดของโรคไทฟอยด์ แนะนำให้ฉีดวัคซีนป้องกันไข้ไทฟอยด์ และก่อนเดินทางไปยังพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูง ก็แนะนำให้ฉีดวัคซีนป้องกันไข้ไทฟอยด์
วัคซีนป้องกันไข้ไทฟอยด์มี 2 ชนิด คือวัคซีนชนิดฉีด (Vi Capsular Polysaccharide Typhoid Vaccine:ViCPS) ซึ่งใช้ฉีดเข้ากล้ามเนื้อครั้งเดียว และสามารถฉีดกระตุ้นทุกๆ 3 ปี ถ้ามีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อ และวัคซีนชนิดกิน (Oral Typhoid Vaccine: Ty21a) ซึ่งเป็นวัคซีนเชื้อมีชีวิตอ่อนฤทธิ์ แต่ไม่มีจำหน่ายในประเทศไทย อาการข้างเคียงของวัคซีนชนิดมีน้อย ได้แก่ ไข้ ปวดศีรษะ บวมแดงบริเวณที่ฉีด และอาจมีปฏิกิริยาอื่นๆ เช่น มึนศีรษะ คันตามตัว และปวดท้อง
แม้ว่าอาการของไทฟอยด์จะสิ้นสุดไปแล้ว แต่ผู้ป่วยก็ยังสามารถเป็นพาหะของเชื้อแบคทีเรียได้
สิ่งนี้ทำให้ยากที่จะยากในการควบคุมโรค เนื่องด้วยมนุษย์นั้นต้องมีปฏิสัมพันธ์ร่วมกัน ซึ่งทำให้มีความเสี่ยงในการติดเชื้อ
ไข้ไทฟอยด์แพร่กระจายโดยการสัมผัส และการรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนอุจจาระผู้ที่ติดเชื้อ อาจจะเนื่องมาจากแหล่งน้ำที่สกปรก
ต่อไปนี้เป็นกฎทั่วไปที่ต้องปฏิบัติตาม เมื่อเดินทางไกล เพื่อช่วยลดโอกาสในการติดเชื้อไทฟอยด์:
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก