ไข้ละอองฟาง (Hay Fever) คืออาการแพ้อากาศที่เกิดจาก การตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ในอากาศ เช่น ละอองเกสรดอกไม้ โดยการเกิดไข้ละอองฟางนั้นขึ้นอยู่กับสารก่อภูมิแพ้ที่ผู้ป่วยตอบสนอง
ไข้ละอองฟาง มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า โรคเยื่อเมือกในช่องจมูกอักเสบเป็นโรคที่เกิดจากเยื่อเมือกบุภายในโพรงจมูกเกิดโรคแพ้อากาศ (การอักเสบชนิดไม่มีการติดเชื้อ) ที่ร่างกายมีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้
ซึ่งส่วนใหญ่สารก่อภูมิแพ้ได้แก่ ละอองจากฟาง ละอองจากหญ้าแห้ง ละอองจากดอกหญ้า หรือละอองจากต้นหญ้า จึงทำให้ได้ชื่อว่า “ไข้ละอองฟาง” แต่เนื่องจากสารก่อภูมิแพ้ที่ทำให้เยื่อบุโพรงจมูกอักเสบลักษณะนี้มีหลากหลายชนิด ไม่จำกัดเฉพาะจากหญ้าดังกล่าว โรคนี้จึงมีชื่อเรียกอีกชื่อตามคำศัพท์ทางการแพทย์ว่าโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ หรือโรคเยื่อบุโพรงจมูกอักเสบจากภูมิแพ้
โรคภูมิแพ้อากาศสามารถเริ่มเกิดขึ้นได้ทุกในช่วงเวลาของปีขึ้นอยู่กับว่าผู้ป่วยแพ้สารก่อภูมิแพ้ชนิดใด
สำหรับผู้ที่แพ้ละอองเกสรดอกไม้ จะมีอาการรุนแรงมากขึ้นเมื่อปริมาณของละอองเกสรดอกไม้ในอากาศเพิ่มมากขึ้น
อาการแพ้อากาศโดยทั่วไปได้แก่:
หากมีอาการแพ้อากาศรุนแรงขึ้นจะมีอาการดังต่อไปนี้:
ในผู้ป่วยบางรายจะมีอาการเหนื่อย อ่อนเพลีย หงุดหงิดและนอนไม่หลับ
สำหรับผู้ที่เป็นโรคหอบหืดจะมีอาการหอบและหายใจไม่ออกรุนเเรงมากขึ้น
ไข้ละอองฟางเกิดจากระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ในอากาศที่ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย
โดยร่างกายจะสร้างแอนติบอดีที่เรียกว่า อิมมูโนโกลบูลินอี (IgE) เพื่อโจมตีสารเหล่านั้นและร่างกายจะปล่อยสารเคมีฮิสตามีนออกมา ซึ่งฮีสตามีนเป็นสารที่ทำให้เกิดอาการแพ้อากาศดังกล่าว
ภูมิเเพ้อากาศไข้ละอองฟางเป็นโรคที่เกิดขึ้นตามฤดูกาล โดยมีสาเหตุเกิดจากการแพ้ละอองเกสรและสปอร์ต่างๆ
สิ่งที่สามารถทำให้เกิดไข้ละอองฟางได้:
สารก่อภูมิแพ้อื่นๆ ได้แก่ ขนสัตว์ ไรฝุ่น เชื้อรา และฝุ่น สารระคายเคืองอื่นๆ ได้แก่ ควันบุหรี่ น้ำหอม และควันไอเสียจากน้ำมันดีเซล
โรคไข้ละอองฟางสามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาที่มีจำหน่ายตามร้านขายยาทั่วไป
ได้แก่
ยาหรือสเปรย์ต้านฮีสตามีนที่สามารถหาซื้อได้เองทั่วไป ซึ่งยาชนิดนี้จะยับยั้งการปล่อยสารเคมีฮิสตามีนและช่วยบรรเทาอาการน้ำมูกไหลรวมถึงอาการคันและจามได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ไม่สามารถบรรเทาอาการคัดจมูกที่เกิดจากโรคไซนัสอักเสบได้
ยาหยอดตา: ช่วยลดอาการคันและบวมในดวงตา เป็นยาที่นิยมใช้ร่วมกับยาอื่น ๆ โดยยาหยอดตาจะมีสาร cromoglycate เป็นส่วนประกอบ
ยาคอร์ติโคสเตียรอยด์สำหรับจมูก: สเปรย์นี้รักษาอาการอักเสบที่เกิดจากไข้ละอองฟาง เป็นการรักษาระยะยาวที่มีประสิทธิภาพ และปลอดภัย จะเห็นผลภายใน 1 สัปดาห์
ตัวอย่าง ได้แก่ fluticasone (Flonase), fluticasone (Veramyst), mometasone (Nasonex) และ Beclomethasone (Beconase)
ซึ่งยาเหล่านี้มีกลิ่นหรือรสไม่พึงประสงค์ทำให้เกิดอาการระคายเคืองจมูกได้
คอร์ติโคสเตียรอยด์สำหรับช่องปาก: อาการไข้ละอองฟางอย่างรุนแรง บรรเทาได้ด้วยยาเม็ดเพรดนิโซน แพทย์จะแนะนำให้ใช้ในการรักษาระยะสั้น เพราะยาชนิดนี้เพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดต้อกระจกและกล้ามเนื้ออ่อนแรง รวมถึงโรคกระดูกพรุน
การบำบัดภูมิคุ้มกัน: การบำบัดด้วยภูมิคุ้มกันช่วยบรรเทาได้ในระยะยาวโดย ด้วยการบรรเทาและค่อยๆลดความไวของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้ที่ทำให้เกิดภูมิแพ้อากาศ โดยปกติผู้ป่วยจะได้รับการรักษาด้วยยาแก้ภูมิแพ้อากาศหรือยาหยอดใต้ลิ้นในกรณีที่มีอาการแพ้อากาศรุนแรง
การบำบัดด้วยภูมิคุ้มกันสามารถบรรเทาอาการภูมิแพ้ในระยะยาวและช่วยป้องกันการเกิดโรคหอบหืดรวมถึงโรคภูมิแพ้ได้
การรักษาโรคภูมิแพ้อากาศแพทย์จะฉีดยาเพื่อรักษาผู้ป่วย แต่ถ้าเป็นยาหยอดใต้ลิ้นผู้ป่วยสามารถนำยาที่แพทย์ให้กลับไปใช้เองที่บ้านได้
การบำบัดทางเลือกที่เชื่อว่าสามารถใช้รักษาไข้ละอองฟางได้ ได้แก่ การฝังเข็ม แต่ผลการศึกษายังไม่ได้รับการยืนยันและแพทย์ไม่แนะนำให้ใช้สมุนไพรในการบำบัดภูมิแพ้อากาศ
ในระหว่างตั้งครรภ์ควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานยาใดๆ เพื่อป้องกันผลเสียที่อาจเกิดขึ้นต่อพัฒนาการของทารกในครรภ์
ไข้ละอองฟางเป็นโรคแพ้อากาศที่มีสารก่อภูมิแพ้อยู่ในอากาศ เช่น ละอองเกสรดอกไม้
อาการแพ้เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายตอบสนองต่อสารที่ไม่เป็นอันตรายต่อร่างกายและหลั่งสารภูมิคุ้มกันออกมาเพื่อกำจัดสารที่ไม่เป็นอันตรายดังกล่าวจึง ทำให้เกิดปฏิกิริยาที่เป็นสาเหตุของโรคภูมิแพ้ไข้ละอองฟาง
อย่างไรก็ตามผู้ป่วยบางรายจำเป็นต้องได้รับการรักษาเนื่องจากอาการแพ้อากาศส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน
การรักษาไม่ช่วยให้อาการของภูมิแพ้หายไปได้แต่สามารถช่วยให้อาการภูมิแพ้บรรเทาลงได้
ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาโรคแพ้อากาศไข้ละอองฟางให้หายขาดแต่เราสามารถจัดการกับอาการภูมิแพ้อากาศที่เกิดขึ้นในช่วงฤดูกาลต่างๆได้
การรักษาโรคแพ้อากาศที่ได้ผลควรเริ่มทำการรักษา 3 เดือนก่อนที่จะถึงช่วงเวลาที่มีอาการภูมิแพ้กำเริบ
การรักษาอย่างต่อเนื่องช่วยลดอาการภูมิแพ้อากาศและเพิ่มภูมิคุ้มกันต่อสารก่อภูมิแพ้ในร่างกายได้เพื่อช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิต โดยการรักษาโรคภูมิแพ้ใช้เวลารักษา 3 ปีอย่างต่อเนื่อง เพื่อทำให้เห็นถึงประสิทธิภาพในการลดความไวต่อการตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ในระยะยาว
อย่างไรก็ตามหากการรักษาไม่ช่วยทำให้อาการแพ้อากาศดีขึ้นหลังจากรักษาไปแล้ว 1 ปี ควรหยุดเข้ารับการรักษาทันที
โรคภูมิแพ้อากาศไข้ละอองฟางสามารถมีอาการรุนแรงเพิ่มมากขึ้นได้ เมื่อสารก่อภูมิแพ้แพร่กระจายขยายเข้าสู่ปอดส่งผลทำให้เกิดโรคหอบหืดภูมิแพ้ นอกจากนี้ผู้ป่วยที่แพ้ละอองเกสรมีแนวโน้มแพ้อาหารอื่นๆ ได้เช่นกัน
สำหรับโรคภูมิแพ้อากาศไข้ละอองฟางที่ทำให้เกิดอาการแพ้อากาศอย่างรุนแรง ส่งผลทำให้เยื่อเมือกของจมูกไวต่อสารที่ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองอื่น ๆ เช่น ควันบุหรี่ หรืออากาศแห้งและสามารถนำไปสู่ไซนัสอักเสบได้ในที่สุด
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก