การบาดเจ็บที่ศีรษะ (Head Injury) มีได้ตั้งแต่หัวโนไปจนถึงกะโหลกร้าว การบาดเจ็บที่ศีรษะบางชนิดอาจร้ายแรงมากทำให้สมองเสียหายและอาจถึงแก่ชีวิต
หากรู้อาการของสมองที่ถูกกระทบกระเทือนและการปฐมพยาบาลเบื้องต้น ช่วยทำให้รับมือกับการบาดเจ็บที่ศีรษะได้อย่างรวดเร็วและลดโอกาสเกิดอาการแทรกซ้อน
บาดเจ็บที่ศีรษะมีหลายประเภทและมีความร้ายแรงแตกต่างกันไป
ภาวะสมองบาดเจ็บ (Traumatic brain injury)
เกิดเมื่อสมองเสียหาย ส่วนใหญ่จากอุบัติเหตุ อาจเกิดจากถูกตีที่ศีรษะ หรือมีวัตถุเจาะทะลุผ่านกะโหลกเข้าไปในสมอง รวมทั้งการที่ลูกบอลถูกศีรษะด้วยความเร็ว ตกลงมาจากที่สูงศีรษะโหม่งพื้น หรือ แผลถูกยิง
หากศีรษะถูกโยกอย่างรุนแรงอาจทำให้เกิดภาวะนี้ได้เช่นกัน เพราะสมองจะเด้งไปมาหรือบิดอยู่ในกะโหลก ส่วนใหญ่เกิดจากอาการบาดเจ็บกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อบริเวณต้นคอจากการเคลื่อนไหวอย่างฉับพลัน (Whiplash)
ภาวะนี้ทำให้สมองเกิดความเสียหาย มักจะเกิดลิ่มเลือดหรือฟกช้ำ การเกิดลิ่มเลือดในสมองเรียกว่า ภาวะที่มีก้อนเลือดคั่งในสมองหรือโพรงน้ำสมอง หรือ intracranial hematoma (ICH) ความรุนแรงขึ้นอยู่กับขนาดและตำแหน่งที่เลือดออกในสมอง
เป็นภาวะสมองบาดเจ็บที่ทำให้สมองทำงานผิดปกติชั่วคราว อาการของสมองกระทบกระเทือนส่วนใหญ่ไม่รุนแรงหรือเกิดขึ้นไม่นานแต่อาจเกิดอาการแทรกซ้อนได้
กะโหลกถูกสร้างมาให้มีความแข็งแรงมาก เป็นกระดูกมีความหนาเพื่อที่จะปกป้องสมองจากการบาดเจ็บ แต่กะโหลกก็สามารถหักหรือแตกได้เมื่อได้รับแรงกระทบกระเทือนมากๆ
หากกะโหลกแตกและมีเศษกระดูกหรือสิ่งอื่นเจาะทะลุเข้าไปในสมอง เรียกว่า บาดเจ็บกะโหลกศีรษะแตก หรือทะลุ
อาการอาจแตกต่างไปตามความรุนแรงของการบาดเจ็บ
หากอาการไม่รุนแรง
อาการปานกลาง
อาการรุนแรง
อาการที่สำคัญของสมองกระทบกระเทือน มีดังนี้
การกระแทกที่ศีรษะเกิดขึ้นได้บ่อยและไม่ทำให้เกิดปัญหา แต่แพทย์ยังไม่มีสิ่งที่สามารถแยกได้ชัดเจนว่าเป็นการกระแทกหรือเป็นอาการบาดเจ็บ
อาการบาดเจ็บที่ไม่รุนแรงหรือไม่แสดงอาการสามารถรักษาได้ที่บ้าน แต่ก็ควรจะรู้สัญญาณของอาการสมองกระทบกระเทือนและรีบพบแพทย์เมื่อมีอาการ
หากอาการบาดเจ็บปานกลางและรุนแรงต้องรักษาโดยด่วน แม้อาการไม่รุนแรงแต่เป็นอยู่นานกว่าสองสัปดาห์ควรไปพบแพทย์
อาการสมองกระทบกระเทือนอาจไม่แสดงให้เห็นโดยทันที บางครั้งผู้ป่วยอาจแสดงอาการหลังจากเกิดการบาดเจ็บหลายวัน หรือเป็นสัปดาห์
ควรให้ความสำคัญกับอาการบาดเจ็บที่ศีรษะ ควรปรึกษาแพทย์หากมีความกังวลเกี่ยวกับอาการ แม้ว่าจะเล็กน้อยก็ตาม
อาการบาดเจ็บที่ศีรษะเล็กน้อยไม่รุนแรงสามารถรักษาได้ที่บ้าน ใช้การประคบเย็นช่วยลดอาการบวมได้
รับประทานยาไทลินอลเพื่อลดอาการปวดได้ แต่ควรหลีกเลี่ยงยาต้านอักเสบชนิดไม่ใช่สเตียรอยด์ เช่น ไอบูโพรเฟน และ แอสไพริน ยกเว้นแพทย์จะสั่ง
ในช่วง 24ชั่วโมงแรกหลังจากการบาดเจ็บควรมีคนคอยสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด
จำเป็นต้องไปพบแพทย์หากผู้ป่วยหมดสติ มีอาการสับสนหรือจำความไม่ได้
ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงการใช้สารเสพติดหรือแอลกอออล์ หลังจากบาดเจ็บที่ศีรษะ ไม่ควรขับรถหรือเล่นกีฬา อาจต้องพักจากงานหรือโรงเรียน
อาการบาดเจ็บรุนแรงต้องได้รับการรักษาทันที ควรเรียกรถพยาบาลหากพบเห็นผู้ที่มีอาการบาดเจ็บที่ศีรษะรุนแรง
ไม่ควรเคลื่อนย้ายผู้ป่วยเพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้อาการเลวลง และไม่ควรพยายามถอดหมวกกันน็อค
ส่วนใหญ่ผู้ที่มีอาการบาดเจ็บที่ศีรษะรุนแรง จะต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ได้รับการผ่าตัด และ การรักษาระยะยาว
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก