ซีสต์ไขมันใต้ผิวหนัง (Sebaceous Cyst) หรือที่เรียกว่า ซีสต์ต่อมไขมันมีความแข็งเล็กน้อย และมีของเหลวอยู่ภายในผิวหนัง สามารถเกิดขึ้นได้ทุกที่บนผิวหนัง และมักเกิดได้บ่อยบริเวณใบหน้า คอ และลำตัว
ซีสต์ที่ผิวหนังไม่เป็นพิษเป็นภัย หรือไม่เป็นมะเร็ง และแทบจะเรียกได้ว่าเป็นเรื่องธรรมดาที่พบได้ในวัยผู้ใหญ่ สิวซีสต์มักจะไม่เจ็บปวด หรืออ่อนโยนเว้นแต่จะอักเสบ เสียหาย หรือติดเชื้อ การติดเชื้ออาจเกิดขึ้นได้หากถุงน้ำแตก
สิวซีสต์เกิดขึ้นเมื่อเซลล์ผิวเพิ่มจำนวน และเคลื่อนเข้าด้านใน แทนที่จะเคลื่อนออกไปที่พื้นผิวของผิวหนัง และหลุดออกไปตามปกติที่เซลล์ผิวหนังทำ แต่กลับไปฝังอยู่ด้านในที่ลึกลงไป
สาเหตุของซีสต์ไม่ชัดเจนเสมอไป บางครั้งก็เกิดจากพันธุกรรม ตัวอย่างเช่น Gardner’s syndrome เป็นภาวะทางพันธุกรรมที่สัมพันธ์กับสิวซีสต์ และซีสต์อื่นๆ ซึ่งพัฒนารอบรูขุมขนอาจมีสาเหตุจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรมเช่นกัน
อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ โรคทางพันธุกรรม
สิวซีสต์ส่วนใหญ่ไม่เกิดภาวะแทรกซ้อน ภาวะแทรกซ้อนที่เป็นไปได้มากที่สุด คือ การติดเชื้อที่ผิวหนัง ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้หากแบคทีเรียเข้าสู่ซีสต์ อย่างไรก็ตามมีน้อยมากที่ซีสต์สามารถขยายลึกเข้าไปในร่างกาย และเชื่อมต่อกับเนื้อเยื่อที่อยู่เบื้องล่างได้ ควรไปพบแพทย์หากมีก้อนเนื้อตายตัวที่ไม่เคลื่อนไหว
ซีสต์ที่ผิวหนังส่วนใหญ่ไม่ต้องการการรักษา และแนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุดคือ การรักษาความสะอาด และไม่ทำให้ซีสต์เสียหาย หากรู้สึกว่าสิวซีสต์ทำให้ไม่สบายสามารถพบแพทย์เพื่อกำจัดออกได้ และการเอาสิวซีสต์ออกอาจทิ้งรอยแผลเป็นเล็กๆ ไว้ได้
สำหรับการนำสิวซีสต์ออกแพทย์จะทำการเอาออกให้หมด เนื่องจากซีสต์อาจเกิดขึ้นอีกครั้ง หากยังมีเศษซากของซีสต์หลงเหลืออยู่บนผิวหนัง การกำจัดซีสต์ทางการแพทย์สามารถทำได้ด้วยขั้นตอนต่อไปนี้
หากซีสต์แตก หรือมีการติดเชื้อที่ผิวหนัง แพทย์อาจต้องเจาะและระบายของเหลวออก และสั่งจ่ายยาปฏิชีวนะ
แม้ว่าซีสต์ที่ผิวหนังอาจทำให้รู้สึกไม่สบาย และระคายเคือง แต่การพยายามเอาออกด้วยตนเองให้ซีสต์แย่ลงได้ ไม่ว่าจะเป็นการหยิบ ถู หรือบีบซีสต์มีแนวโน้มที่จะก่อให้เกิดความเสียหาย ทำให้การติดเชื้อแย่ลง และทำให้เกิดความเจ็บปวด และยังอาจปรากฏเป็นสีแดงหรืออักเสบ การจัดการกับซีสต์ของผิวหนังที่ทำให้เกิดความกังวล หรือสร้างความเจ็บปวดคือ ควรไปพบแพทย์
แพทย์สามารถวินิจฉัยปัญหา และจัดการกับข้อกังวลอื่นๆ ได้อย่างแม่นยำ และแพทย์มีขั้นตอนการกำจัดสิวซีสต์ได้อย่างปลอดภัย และไม่ทำให้อาการแย่ลง
การดูแลซีสต์ด้วยตนเองที่ดีที่สุด คือ การรักษาซีสต์ที่ติดเชื้อให้สะอาด ผู้คนควรปฏิบัติสุขอนามัยที่ดีกับสิวซีสต์ที่เพิ่งกำจัดออก เพื่อหลีกเลี่ยงการติดเชื้อ และป้องกันไม่ให้ซีสต์กลับมา
โดยสามารถรักษาซีสต์และบริเวณรอบๆ ให้สะอาดใช้วัสดุปิดแผลทางการแพทย์ ล้างซีสต์เบาๆ ด้วยน้ำอุ่นสะอาด จากนั้นซับให้แห้งด้วยผ้าสะอาด หรือสำลี
สำหรับกรณีที่สิวซีสต์ไม่ก่อให้เกิดปัญหาใดๆ ก็ไม่มีความจำเป็นที่จะต้องไปพบแพทย์ เพราะสิวซีสต์ที่ไม่สร้างความเจ็บปวดสามารถหายไปได้เอง สิ่งที่ต้องทำคือ อย่าบีบ แคะ แกะ เกา และรักษาความสะอาดให้ดีที่สุด
อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ การกดสิว
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก