มะเร็งตับอ่อน (Pancreatic Cancer) เกิดขึ้นเมื่อเซลล์ตับอ่อนมีการเจริญเติบโตผิดปกติและไม่สามารถควบคุมได้ เป็นสาเหตุทำให้มีเนื้องอกเกิดขึ้นและรบกวนการทำงานของตับอ่อน
ผู้ป่วยมะเร็งตับอ่อนมักไม่แสดงอาการในระยะแรก ส่งผลให้แพทย์รักษาโรคมะเร็งชนิดนี้ในผู้ป่วยได้ยาก
โรคมะเร็งตับอ่อนทำให้ตับอ่อนทำงานผิดปกติ ตับอ่อนเป็นบริเวณที่อยู่ใกล้กับถุงน้ำดี ซึ่งมีบทบางหลักในการย่อยอาหาร
ตับอ่อนเป็นอวัยวะหนึ่งในร่างกายที่มีความยาว 6 นิ้ว อยู่ใกล้กับกะเพาะอาหารภายในช่องท้องด้านหลังและอยู่ใกล้กับถุงน้ำดี
ตับอ่อนทำหน้าที่ผลิตน้ำย่อยและฮอร์โมนอินซูลิน
เมื่อเกิดมะเร็งที่ตับอ่อนจึงส่งผลต่อทั้งต่อมไร้ท่อและต่อมมีท่อภายในตับอ่อน
ต่อมมีท่อในตับอ่อนทำหน้าที่ผลิตน้ำย่อยหรือเอนไซม์เพื่อช่วยย่อยโปรตีนและไขมัน รวมถึงคาร์โบไฮเดรต
ต่อมไร้ท่อในตับอ่อนมีลักษณะเป็นเซลล์ที่อยู่รวมกันเป็น กลุ่มขนาดเล็กเรียกว่าไอเลตส์ออฟแลงเกอร์ฮานส์ (Islets of Langerhans) ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนอินซูลินและฮอร์โมนกลูคากอน เพื่อปล่อยเข้าสู่กระแสเลือดโดยทำหน้าที่ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ดังนั้นเมื่อตับอ่อนทำงานผิดปกติจึงทำให้เกิดโรคเบาหวานได้
ประเภทของโรคมะเร็งตับอ่อนเเละการทำงานที่ผิดปกติขึ้นอยู่กับบริเวณตับอ่อนที่เกิดความเสียหาย
โรคมะเร็งตับอ่อนมี 2 ประเภทได้แก่มะเร็งที่เกิดขึ้นกับต่อมมีท่อหรือต่อมไร้ท่อ โดยมะเร็งตับอ่อนแต่ละประเภทมีสาเหตุและปัจจัยเสี่ยง รวมถึงอาการและวิธีการรักษาที่แตกต่างกัน
เป็นเนื้องอกมะเร็งที่เกิดขึ้นกับต่อมมีท่อ ซึ่งมะเร็งตับอ่อนชนิดนี้เป็นประเภทที่พบได้มากที่สุด
เนื้องอกที่พบอาจเป็นเนื้องอกมะเร็งที่อันตรายหรือเนื้องอกธรรมดาอย่างเช่นเนื้องอกที่เป็นก้อนซีสต์ โดยส่วนใหญ่เนื้องอกที่พบในตับอ่อนมักเป็นก้อนเนื้อร้ายหรือเนื้องอกที่มีเซลล์มะเร็ง
เนื้องอกมะเร็งแต่ละชนิดในตับอ่อนส่งผลต่อการทำงานของต่อมมีท่อภายในตับอ่อนแตกต่างกัน
ประเภทของเนื้องอกมะเร็งได้แก่:
มะเร็งต่อมชนิดอะดีโนคาซิโนมา (Adenocarcinoma) เป็นเชื้อมะเร็งที่เริ่มต้นเกิดขึ้นภายในเซลล์ท่อน้ำดีของตับอ่อน
ชนิดเซลล์ acinar cell carcinoma เป็นมะเร็งที่เกิดจากเซลล์เอนไซม์ในตับอ่อน
เนื้องอกชนิดแอมพูลลารี่ (Ampullary cancer) เกิดจากเซลล์มะเร็งในท่อของถุงน้ำดีและท่อน้ำย่อยจากตับอ่อนที่เชื่อมต่อกับลำไส้เล็กส่วนดูโอเดนัม (Duodenum)
เนื้องอกชนิด adenosquamous carcinomas
เนื้องอกชนิด squamous cell carcinomas
เนื้องอกชนิดไจแอนท์เซลล์คาซิโนมา
เนื้องอกที่ทำให้ต่อมไร้ท่อภายในตับอ่อนทำงานผิดปกติเรียกว่า เซลล์ประสาทมะเร็งที่ผสมกับต่อมไร้ท่อ (neuroendocrine) หรือไอซะเล็ท เซลล์ (Islet cell tumors) ซึ่งเนื้องอกเหล่านี้เป็นเนื้องอกที่ค่อนข้างผิดปกติ
ชื่อของมะเร็งต่อมไร้ท่อแต่ละชนิดมาจากประเภทของเซลล์ที่ทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมน
ประเภทเซลล์มะเร็งในต่อมไร้ท่อได้แก่:
เซลล์ insulinomas (ฮอร์โมนอินซูลิน)
เซลล์ glucagonomas (ฮอร์โมนกลูคากอน)
เซลล์ gastrinomas (ฮอร์โมนแก๊สทริน )
เซลล์ somatostatinomas (ฮอร์โมนโซมาโตสแททิน)
เซลล์ VIPomas (ฮอร์โมนวาโซแอกทีฟ อินเทสตินอล เป็ปไตด์ หรือ วีไอพี)
การทำงานของเนื้องอกในกลุ่มเซลล์ ไอซะเล็ท เซลล์ (Islet cell tumors) ยังคงผลิตฮอร์โมนได้ตามปกติ แต่เนื้องอกที่ผิดปกติหยุดทำงาน ส่วนใหญ่เนื้องอกที่เกิดขึ้นเป็นเนื้องอกธรรมดา แต่เนื้องอกที่หยุดทำงานมักเป็นเนื้องอกที่มีโอกาสกลายเป็นเนื้องอกมะเร็งหรือเซลล์มะเร็งประเภท slet-cell carcinomas
นักวิทยาศาสตร์ยังไม่มั่นใจเกี่ยวกับสาเหตุของการเจริญเติบโตของเซลล์ที่ผิดปกติภายในตับอ่อน แต่พวกเขาสามารถระบุปัจจัยเสี่ยงที่เป็นสาเหตุของเกิดเซลล์มะเร็ง ซึ่งมีได้แก่ปัจจัยดังต่อไปนี้
ความเสียหายหรือการกลายพันธุ์ของสาร DNA ภายในร่างกายของมนุษย์เป็นสาเหตุทำให้ยีนไม่สามารถควบคุมการแบ่งเซลล์ได้ตามปกติ
การถ่ายถอดลักษณะทางพันธุกรรมของคนในครอบครัว เป็นหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่า โรคตับอ่อนสามารถเกิดจากพันธุกรรมได้
นอกจากนี้โรคมะเร็งอ่อนยังสามารถเกิดจากการสัมผัสกับสารกระตุ้นภายในสิ่งแวดล้อมได้เช่นการสูบบุหรี่หรือควันบุหรี่
สำหรับผู้ที่เป็นโรคทางพันธุกรรมบางชนิดมีโอกาสเป็นโรคมะเร็งตับอ่อนได้ง่ายมากขึ้น ซึ่งได้แก่โรคดังต่อไปนี้
โรคมะเร็งเต้านมและมะเร็งรังไข่
โรคมะเร็งผิวหนังเมลาโนมา
มะเร็งลำไส้ใหญ่และไส้ตรงแบบไม่มีติ่งเนื้อเมือกมากทางกรรมพันธุ์ (Lynch syndrome)
โดยปกติโรคมะเร็งตับอ่อนมักเกิดขึ้นกับผู้ชายมากกว่าผู้หญิง
การสัมผัสกับยาฆ่าแมลงเป็นการเพิ่มโอกาสเสี่ยงทำให้เกิดโรคร้ายหลายอย่างได้ ซึ่งโรคมะเร็งตับอ่อนเป็นหนึ่งในโรคร้ายที่อาจเกิดขึ้นได้
สารเคมีที่เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งตับอ่อนได้แก่
ยาฆ่าแมลง
น้ำยาย้อมผ้า
สารเคมีสำหรับผลิตเหล็กกล้า
เมื่อร่างกายของเราสัมผัสกับสารก่อมะเร็งหรือสารอนุมูลอิสระ เซลล์ที่เสียหายยังสามารถทำงานได้ตามปกติ แต่เซลล์เหล่านี้สามารถเติบโตกลายเป็นก้อนเนื้อมะเร็งได้เช่นกัน
อายุเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดมะเร็งได้มากที่สุด โดยเฉพาะผู้ที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป
นอกจากนี้นักวิทยาศาตร์ยังค้นพบความเชื่อมโยงระหว่างโรคมะเร็งตับอ่อนและโรคอื่น ซึ่งได้แก่
โรคตับแข็งหรือแผลเป็นที่ตับ
การติดเชื้อแบคทีเรียในกระเพาะอาหารที่ทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหารได้แก่เชื้อแบคทีเรีย Helicobacter pylori (H. pylori)
โรคเบาหวาน
โรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรังหรือตับอ่อนติดเชื้อ
โรคเหงือกอักเสบหรือโรคปริทันต์
วิธีการใช้ชีวิตอาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคมะเร็งตับอ่อนได้:
การสูบหรี่หรือสัมผัสกับควันบุหรี่เป็นประจำ
น้ำหนักเกินและขาดการออกกำลังกาย
การทานเนื้อแดงที่มีไขมันหรือทานผักผลไม้น้อย
การดื่มแอลกอฮอลอย่างหนักหรือดื่มเป็นเวลานานส่งผลทำให้เกิดโรคตับอ่อนอักเสบเรื้อรังและเสี่ยงเป็นโรคมะเร็งตับอ่อนได้
โรคมะเร็งตับอ่อนในระยะแรกจะไม่มีอาการใดปรากฎขึ้นจนกระทั่งมะเร็งลุกลามถึงระยะสุดท้าย ซึ่งอาการปวดท้องเป็นหนึ่งในอาการที่พบ
โรคมะเร็งตับอ่อนมักถูกเรียกว่า “ภัยเงียบ” เนื่องจากเป็นโรคที่ไม่มีอาการแสดงจนกระทั่งถึงระยะสุดท้าย
โดยปกติเนื้องอกที่ทำให้เกิดมะเร็งตับอ่อนมักมีขนาดเล็กจึงเป็นทำให้ไม่พบอาการของโรค จนกระทั่งมะเร็งลุกลามไปถึงระยะสุดท้าย
อย่างไรก็ตามเมื่อเกิดโรคมะเร็งตับอ่อนอาการมักมีดังต่อไปนี้
ปวดท้องด้านบนเนื่องจากเนื้องอกดันเส้นประสาทขึ้นไป
เกิดอาการดีซ่านเนื่องจากท่อน้ำดีและตับมีปัญหาทำให้เกิดอาการผิวและเยื่อบุตาเหลือง รวมถึงปัสสาวะเป็นสีดำ
เบื่ออาหาร คลื่นไส้และอาเจียน
น้ำหนักลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ
อุจจาระเป็นสีซีดหรือมีไขมันออกมาด้วย
อย่างไรก็ตาม โรคแต่ละชนิดอาจมีลักษณะอาการเดียวกัน ดังนั้นแพทย์จึงสามารถวินิจฉัยโรคมะเร็งตับอ่อนได้เมื่อมะเร็งลุกลามถึงระยะสุดท้ายแล้ว
ลักษณะอาการที่สามารถเกิดขึ้นได้แก่
อาการของทรูโซ (Trousseau’s sign) หมายถึงอาการลิ่มเลือดอุดตันภายในหลอดเลือดของช่องท้องและเส้นเลือดดำที่อยู่ลึกภายในแขนและขาหรือระบบหลอดเลือดดำชั้นตื้น
ภาวะซึมเศร้าที่เกิดขึ้นเมื่อผู้ป่วยทราบผลการวินิจฉัยโรค
เซลล์มะเร็งชนิดไอซะเล็ทหรือเซลล์ neuroendocrine เป็นสาเหตุทำให้ตับอ่อนผลิตอินซูลินหรือฮอร์โมนชนิดอื่นๆมากเกินไปได้
ผู้ป่วยอาจเคยมีอาการดังต่อไปนี้
โรคมะเร็งตับอ่อนแต่ละชนิดมีความแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับบริเวณที่เกิดเนื้องอกในตับอ่อนซึ่งได้แก่ส่วน “หัว” หรือ “หาง” ของตับอ่อน
เซลล์มะเร็งที่เกิดขึ้นบริเวณส่วนหางของตับอ่อนมักทำให้เกิดอาการเจ็บปวดและน้ำหนักลดลง ส่วนเซลล์มะเร็งที่เกิดบริเวณส่วนหัวมักทำให้มีอุจจาระเป็นไขมัน น้ำหนักลดลงและเป็นดีซ่าน
ถ้าหากเซลล์มะเร็งเกิดการแบ่งตัวหรือแบ่งเซลล์เพิ่มมากขึ้นส่งผลให้มีอาการใหม่เกิดขึ้นกับร่างกายส่วนอื่นได้
https://www.cancer.gov/types/pancreatic/patient/pancreatic-treatment-pdq
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pancreatic-cancer/symptoms-causes/syc-20355421
https://www.cancer.org/cancer/pancreatic-cancer/detection-diagnosis-staging/signs-and-symptoms.html
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก