อะนอเร็กเซีย เนอร์โวซา (Anorexia Nervosa) หรือโรคคลั่งผอม เป็นภาวะสุขภาพจิตที่รุนแรงและเป็นพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ผิดปกติที่อาจเป็นอันตรายถึงชีวิต แต่หายได้หากได้รับการรักษาที่ถูกต้อง
โรคคลั่งผอมเกี่ยวข้องกับปัญหาทางจิต ความคาดหวังในรูปร่างที่ไม่สมจริง และความกลัวน้ำหนักขึ้น โรคนี้ส่งผลกระทบต่างไปในแต่ละบุคคล
ในบางกรณี ผู้ป่วยอาจลดน้ำหนักไปมากและมีพฤติกรรมของโรคคลั่งผอม แต่ยังมีค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index)ไม่ต่ำมาก นักวิจัยเรียกกรณีนี้ว่า atypical Anorexia Nervosa (ไม่แสดงอาการ)
โรคคลั่งผอมมักเกิดขึ้นในช่วงวัยรุ่นหรือวัยผู้ใหญ่ตอนต้น แต่อาจเกิดขึ้นได้ในช่วงก่อนวัยรุ่นหรือวัยผู้ใหญ่ได้เช่นกัน
ผู้คนมักคิดว่าโรคคลั่งผอมมักเกิดกับผู้หญิง ที่จริงแล้ว เกิดได้ในทุกเพศทุกวัย ผลวิจัยพบว่าในกลุ่มผู้แปลงเพศมีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ผิดปกติเกิดขึ้นมากกว่า
สถิติแสดงให้เห็นว่า 25%ของผู้ที่เป็นโรคคลั่งผอมเป็นผู้ชาย และมีอันตรายถึงชีวิตในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง เพราะได้รับการวินิจฉัยช้าเนื่องจากเข้าใจผิดว่าผู้ชายไม่จะเป็นโรคนี้
ผู้ที่เป็นโรคนี้ตั้งใจอดอาหารเพื่อที่จะจัดการกับปัญหาทางอารมณ์ ส่วนใหญ่เกี่ยวกับความกลัวน้ำหนักขึ้นหรือ ความต้องการที่จะลดน้ำหนัก
การอดอาหารนำไปสู่การขาดสารอาหารซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวมและก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้
ด้วยอารมณ์และความท้าทายทางจิตวิทยาของโรคนี้ จึงยากที่ผู้ป่วยจะหายได้เอง
แนวทางการรักษาคือ การให้คำปรึกษาโดยการพูดคุย การให้คำปรึกษาทางโภชนาการ และการดูแลทางการแพทย์ ผู้ป่วยบางรายอาจต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาล
มีความเชื่อผิดๆหลายอย่างเดี่ยวกับโรคนี้และอาจทำให้ผู้ป่วยไม่อยากเข้ารับการรักษา
สัญญาณสำคัญคือน้ำหนักลดลงอย่างเห็นได้ชัด หรือน้ำหนักน้อย ใน atypical anorexia nervosa ผู้ป่วยอาจยังมีน้ำหนักในเกณฑ์ปกติแม้ว่าน้ำหนักจะลดแล้วก็ตาม
การขาดสารอาหารนำไปสู่อาการทางร่างกายดังนี้:
กล้ามเนื้อลดลงอย่างเห็นได้ชัด
เหนื่อยง่าย ล้า
ความดันต่ำ
หน้ามืด เวียนศีรษะ
อุณหภูมิร่างกายต่ำ มือและเท้าเย็น หรือมีภาวะอุณหภูมิร่างกายต่ำกว่าปกติ
ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ผิวแห้ง
มือ เท้า บวม
ผมร่วง
ประจำเดือนมาน้อยกว่าปกติ หรือ ไม่มาเลย
เป็นหมัน
มวลกระดูกต่ำลง เสี่ยงกระดูกหักได้ง่ายขึ้น
เล็บเปราะ
ขนบนใบหน้าเพิ่มมากขึ้น
ลมหายใจมีกลิ่น ฝันผุเนื่องจากอาเจียนบ่อย
ผู้ป่วยอาจมีพฤติกรรมดังนี้
จำกัดจำนวนอาหารที่รับประทาน
มีความกังวลมากผิดปกติเกี่ยวกับน้ำหนัก ขนาดรูปร่าง อาหาร การลดน้ำหนัก แคลอรี่
ออกกำลังกายหักโหม รับประทานยาถ่าย ล้วงคอให้อาเจียน
ชั่งน้ำหนักและวัดสัดส่วนบ่อย
พูดว่าตัวเองอ้วนหรือน้ำหนักเกิน
ปฏิเสธว่าไม่หิวหรือหลีกเลี่ยงเวลาทานอาหาร
มีพิธีกรรมในการรับประทานอาหารเช่น รับประทานอาหารบางอย่างก่อนหรือหลัง
ทำอาหารให้ผู้อื่นแต่ไม่ร่วมรับประทานด้วย
ไม่พบเจอเพื่อน หรือไม่ไปงานสังสรรค์
มีอาการซึมเศร้า
ผู้ป่วยอาจรู้สึกผิดเมื่อรับประทานอาหาร ไม่รู้ตัวว่ามีตนมีความผิดปกติ หรือไม่ยอมรับว่าตนมีพฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ผิดปกติ
ผู้ป่วยโรคนี้อาจแสดงอาการแตกต่างกันไป
ผู้เชี่ยวชาญยังไม่สามารถบอกสาเหตุที่แน่นอนได้ แต่อาจมีปัจจัยทางพันธุกรรม สิ่งแวดล้อม ชีววิทยา และปัจจัยอื่นๆร่วมด้วย
ปัจจัยอื่นๆ เช่น
คำวิจารณ์ของผู้อื่นเกี่ยวกับพฤติกรรมการรับประทาน น้ำหนัก หรือรูปร่าง
เคยถูกล้อเรื่องน้ำหนักหรือรูปร่าง
ความกดดันจากสังคม หรือจากงานที่จะต้องมีรูปร่างผอม
ความมั่นใจในตัวเองน้อย
มีนิสัยชอบความสมบูรณ์แบบ
ถูกล่วงละเมิดทางเพศ
มีประวัติการลดน้ำหนัก
รู้สึกกดดันที่ต้องเข้ากับวัฒนธรรมที่ตัวเองไม่คุ้นชิน
มีบาดแผลในใจ เช่น ถูกเหยียดสีผิว
ในบางคน โรคคลั่งผอมพัฒนามาจากความต้องการควบคุมชีวิตของตน เมื่อเขาควบคุมการกินได้ จะมีความรู้สึกว่าประสบความสำเร็จและพฤติกรรมนี้จะดำเนินต่อไป
ผู้ที่อาจมีความเสี่ยงสูงในการเกิดภาวะการกินผิดปกติ คือ
มีญาติสนิทมีความผิดปกติแบบเดียวกัน
มีประวัติครอบครัว ซึมเศร้าหรือความผิดปกติทางจิตใจอื่นๆ
เป็นเบาหวานชนิดที่ 1
บุคลากรทางการแพทย์จะหาแนวทางรักษาให้เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายเพื่อให้หายจากโรคกลัวอ้วน รวมถึงทีมผู้เชี่ยวชาญที่จะช่วยผู้ป่วยจัดการกับปัญหาทางด้านร่างกาย อารมณ์ สังคม และจิตวิทยาของตน โดยใช้วิธีเหล่านี้
การบำบัดทางความคิดและพฤติกรรม จะช่วยให้ผู้ป่วยหาแนวคิดใหม่ ประพฤติตัวใหม่ และควาบคุมความเครียดได้
ครอบครัวบำบัด และการรักษาโดยการพูดคุยกับนักจิตวิทยา
โภชนบำบัดซึ่งจะให้ข้อมูลเกี่ยวกับอาหาร และการดูแลสุขภาพ
ยา เพื่อรักษาอาการซึมเศร้าและความวิตกกังวล
อาหารเสริม เพื่อช่วยแก้ไขภาวะขาดอาหาร
บางรายอาจต้องได้รับการรักษาในโรงพยาบาล
ผู้ป่วยอาจไม่ให้ความร่วมมือในการรักษา อาจมีอาการขึ้นๆลงๆ หรือกลับเป็นใหม่ โดยเฉพาะในช่วงสองปีแรก
เพื่อนและครอบครัวมีส่วนช่วยได้มากหากพวกเขาเข้าใจโรคนี้และสามารถสังเกตอาการได้ อีกทั้งยังช่วยให้ไม่อาการกำเริบ และกลับเป็นใหม่อีกด้วย
ผู้ป่วยอาจต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลหาก:
ค่าดัชนีมวลกายต่ำมาก
มีอาการแทรกซ้อนที่เกิดจากการได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ
ไม่ยอมรับประทาน
มีอาการทางจิตกำเริบที่รุนแรง
การรักษาและการบำบัดทางจิดใจจะช่วยให้ผู้ป่วยค่อย ๆ รับประทานอาหารได้มากขึ้น และช่วยให้สุขภาพดีขึ้น ทั้งที่ครอบครัวยังต้องเป็นกำลังใจสำคัญในการช่วยเหลือผู้ป่วยเพื่อฟื้นฟูจิตใจและร่างกาย
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก