

คอพอกคืออาการที่เกิดขึ้นจากต่อมไทรรอยด์มีขนาดใหญ่ขึ้นเป็นสาเหตุทำให้คอบวม
โรคคอพอก (Goiter) ส่วนใหญ่เกิดจากความผิดปกติของต่อมไทรรอยด์ แต่ไม่ได้หมายความว่าต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ อย่างไรก็ตามในบางกรณีโรคคอพอกสามารถเป็นสัญญาณที่เกิดขึ้นจากโรคไทรอยด์ที่จำเป็นต้องทำการรักษา
โรคคอพอกคืออะไร
โรคคอพอกเกิดจากต่อมไทรอยด์มีขนาดใหญ่ขึ้น
ต่อมไทรอยด์คือต่อมที่ลักษณะเป็นรูปผีเสื้ออยู่ด้านหน้าของหลอดลม ซึ่งทำหน้าที่ผลิตฮอร์โมนเกี่ยวกับการเจริญเติบโตและกระบวนการเผาผลาญของร่างกาย
ในกรณีส่วนใหญ่โรคคอพอกจัดว่าเป็นโรคคอพอก “ธรรมดา” ที่ไม่เกี่ยวกับอาการอักเสบหรือความเสียหายต่อการทำงานของต่อมไทรอยด์และไม่มีอาการใดเกิดขึ้น โดยส่วนใหญ่ไม่ทราบสาเหตุของการเกิดโรคที่ชัดเจน
บางคนมีอาการคอโตเล็กน้อย ในขณะที่คนอื่นๆมีอาการคอพอกที่ทำให้หลอดลมหดลงและทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับการหายใจ
โรคต่อมไทรอยด์โตไม่ได้หมายความว่าต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติเสมอไป ผู้ที่มีอาการคอพอกอาจเกิดขึ้นจากสาเหตุดังต่อไปนี้
- ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนมากเกินไป หรือเรียกว่า hyperthyroidism
- ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนน้อยเกินไปหรือเรียกว่า hypothyroidism
- การสร้างฮอร์โมนตามปกติหรือเรียกว่า euthyroidism
โดยส่วนใหญ่โรคคอพอกมักเกิดขึ้นกับู้หญิงมากกว่าผู้ชาย โดยเฉพาะผู้หญิงที่อยู่ในวัยหมดประจำเดือน ซึ่งโดยปกติโรคคอพอกและโรคไทรอยด์มักเกิดขึ้นหลังอายุ 40 ปี
อาการโรคคอพอก
อาการโรคคอพอกส่วนใหญ่มีเพียงอาการคอบวมเท่านั้น โดยอาการคอบวมมีขนาดใหญ่เพียงพอที่มือสามารถคลำเจอได้
ขนาดของอาการคอบวมและความรุนเเรงที่เกิดจากโรคคอพอกขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล
เมื่อมีอาการอื่นๆเกิดขึ้น มีอาการส่วนใหญ่ได้แก่
- แน่นคอ ไอและเสียงแหบ
- มีปัญหาเกี่ยวกับการกลืน
- ในกรณีที่รุนเเรงสามารถก่อให้เกิดอาการหายใจลำบากได้
อาการอื่นๆอาจเกิดขึ้น ซึ่งเป็นอาการที่มีวาเหตุเกิดจากโรคคอพอก
โรคต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไปหรือ Hyperthyroidism สามารถทำให้เกิดอาการดังต่อไปนี้
- เกิดความวิตกกังวล
- หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
- ตื่นตัวมากกว่าปกติ
- เหงื่อออกมากขึ้น
- ภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อความร้อนเร็วเกินไป
- อ่อนล้า
- หิวมากขึ้น
- ผมร่วง
- น้ำหนักลดลง
โรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไปหรือ Hypothyroidism สามารถทำให้เกิดอาการดังต่อไปนี้
- ไม่สามารถทนต่ออากาศหนาวได้
- อาการท้องผูก
- ขี้ลืม
- บุคลิกภาพเปลี่ยนแปลงไป
- ผมร่วง
- น้ำหนักเพิ่มขึ้น
สาเหตุของโรคคอพอก
สาเหตุที่สามารถทำให้เกิดโรคคอพอกได้แก่
การขาดแคลนไอโอดีน
โดยส่วนใหญ่โรคคอพอกเกิดขึ้นภายนอกสหรัฐอเมริกาเนื่องจากการขาดแคลนอาหารที่มีไอโอดีน ต่อมไทรรอยด์จำเป็นต้องใช้ไอโอดีนเพื่อผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ซึ่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการเผาผลาญพลังงานของร่างกาย การ
อาหารขาดแคลนไอโอดีนมักพบในพืชและอาหารมัสวีรัตแบบวีแกน แต่ปัญหาการขาดแคลนไอโอดีนพบได้น้อยสำหรับผู้ที่ทานอาหารวมัสวีรัตที่อาศัยอยู่ในประเทศที่มีผู้ประกอบการเติมเกลือไอโอดีนในอาหาร
อาหารที่มีไอโอดีนได้แก่
- อาหารทะเล
- การปลูกพืชในดินที่อุดมไปด้วยธาตุไอโอดีน
- นมวัว
บางพื้นที่ของโลก มีอัตราการเกิดโรคคอพอสูงคิดเป็น 80% ได้แก่พื้นที่ห่างใกล้ที่อยู่ในหุบเขาของประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ละตินอเมริกาและแอฟริกากลาง
โรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป (Hypothyroidism)
โรคนี้เกิดจากการที่ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป เมื่อต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์น้อยเกินไปจะทำให้เกิดการกระตุ้นต่อมไทรอยด์ให้ทำงานมากขึ้นจึงเป็นสาเหตุทำให้เกิดอาการต่อมไทรอยด์โต
โดยปกติโรคนี้เกิดจากโรคต่อมไทรอยด์อักเสบเรื้อรังจากภูมิคุ้มกัน ซึ่งเป็นโรคที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายโจมตีเนื้อเยื่อที่มีสุขภาพดีและทำให้ต่อมไทรอยด์เกิดการอักเสบ
ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป (Hyperthyroidism)
ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไปเป็นอีกสาเหตุหนึ่งของโรคคอพอก โดยผู้ที่เป็นโรคนี้เนื่องจากต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์น้อยเกินไป
โดยปกติอาการนี้เกิดขึ้นเนื่องจากโรคเกรฟส์ซึ่งเป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันร่างกายบกพร่องและทำลายตัวเองจึงทำให้ต่อมไทรอยด์บวม
สาเหตุอื่นๆ
สาเหตุส่นน้อยที่ทำให้เกิดโรคคอพอกได้แก่
- การสูบบุหรี่ : สารไทโอไซยาเนทในบุหรี่รบกวนการดูดซึมของไอโอดีนและทำให้ต่อมไทรอยด์โตได้
- การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน : การตั้งครรภ์ ช่วงเจริญพันธุ์และภาวะหมดประจำเดือนสามารถเกิดผลกระทบต่อการทำงานของต่อมไทรอยด์ได้
- โรคต่อมไทรอยด์อักเสบ : การอักเสบสามารถทำให้เกิดการติดเชื้อที่ทำให้เกิดโรคคอพอกได้
- ลิเทียม : เป็นยารักษาอาการทางจิตที่รบกวนการทำงานของต่อมไทรอยด์
- การทานไอโอดีนมากเกินไป : สามารถกระตุ้นทำให้เกิดอาการต่อมไทรอยด์โตได้
- การฉายเเสงบำบัด : สามารภกระตุ้นทำให้ต่อมไทรอยด์บวมได้ โดยเฉพาะการฉายเเสงที่คอ
- โรคมะเร็งในลำคอ : เป็นโรคที่เกิดขึ้นกับผู้หญิงเป็นส่วนใหญ่
ผู้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปีมีความเสี่ยงเป็นโรคคอพอกได้มากกว่า ถ้าหากเป็นผู้ที่มีสมาชิกในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคคอพอก
การรักษาโรคคอพอก
โดยส่วนใหญ่โรคคอพอกสามารถป้องกันด้วยการทานไอโอดีนให้เพียงพอซึ่งมีหลายประเทศที่ได้เพิ่มเกลือไอโอดีนเข้าไปในอาหาร นอกจากนี้ยังอาหารเสริมที่มีไอโอดีนวางขายในร้านขายยา
ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพการรักษาโตคอพอกสามารถรักษาจากสาเหตุของการเกิดโรค ถ้าหากเกิดโรคคอพอกเพียงเล็กน้อยและต่อมไทรอยด์ทำงานปกติ ผู้ที่มีอาการดังกล่าวไม่จำเป็นต้องทำการรักษา
โรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป (Hypothyroidism)
ในกรณีที่ต่อมไทรอยด์ทำงานต่ำเกินไปจะทำการรักษาด้วยการใช้ฮอร์โมนไทรอยด์สังเคราะห์ทดแทน
โดยแพทย์จะค่อยให้ฮอร์โมนไทรอกซิน (T4) เพิ่มขึ้นจนกระทั่งวัดค่าได้ว่าการทำงานของต่อมไทรอยด์กลับมาเป็นปกติ
ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป (Hyperthyroidism)
สำหรับโรคคอพอกที่เกิดจากการทำงานของต่อมไทรรอยด์มากเกินไป การรักษามีจุดประสงค์เพื่อลดฮอร์โมนส่วนเกินที่ผลิตออกมา
ยาต้านไทรอยด์เช่นยากลุ่ม thionamide เป็นยาที่ใช้เพื่อลดระดับฮอร์โมนไทรอยด์ส่วนเกินให้ต่ำลง
ทางเลือกในการรักษาอื่นๆเช่นการใช้แร่ไอโอดีนเพื่อลดการทำงานของต่อมไทรอยด์และทำให้ต่อมไทรอยด์หยุดผลิตฮอร์โมน
การผ่าตัด
แพทย์จะทำการผ่าตัดเพื่อลดขนาดของอาการบวมสำหรับอาการคอพอกที่ทำให้เกิดปัญหาเช่นอาการหายใจลำบากและกลืนลำบากเท่านั้น
โดยปกติศัลพแพทย์จะทำการผ่าตัดต่อมไทรอยด์ออกบางส่วนหรือนำออกทั้งหมดและใช้ยาชาร่วมด้วย
นี่คือแหล่งที่มาของบทความของเรา
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/goiter/symptoms-causes/syc-20351829
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/12625-goiter
- https://www.nhs.uk/conditions/goitre/
- https://www.webmd.com/women/understanding-goiter-basics
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก