เนโฟรติก ซินโดรม (Nephrotic syndrome) เป็นกลุ่มอาการซึ่งบ่งชี้ว่าไตทำงานไม่เป็นไปตามปกติ เนโฟรติก ซินโดรม อาจเป็นผลจากโรคที่มีผลต่อไต หรือร่างกายทั้งหมด สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
จากข้อมูลของสถาบันโรคเบาหวานและทางเดินอาหารและโรคไตแห่งชาติ (National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases :NIDDK) ระบุว่าโรคเบาหวานเป็นโรคเป็นสาเหตุส่วนใหญ่ของเนโฟรติก ซินโดรม ขณะที่โรค Focal segmental glomerulosclerosis (FSGS) ซึ่งเป็นกลุ่มโรคที่มีพยาธิสภาพคือ มีพังผืดเกิดขึ้นบางส่วนของโกลเมอลูลัส เป็นภาวะที่เกี่ยวข้องกับไต ซึ่งมีแนวโน้มที่จะเป็นสาเหตุให้เกิดเนโฟรติก ซินโดรม
ในบทความนี้ เราจะมาดูกันว่ากลุ่มอาการของโรคไต มีอะไรเป็นสาเหตุของโรค, วิธีการจัดการและการรักษา
เนโฟรติก ซินโดรม คืออะไร
สถาบันโรคเบาหวานและทางเดินอาหารและโรคไตแห่งชาติ(NIDDK) ระบุว่า เนโฟรติก ซินโดรม เกิดขึ้นเมื่อหลอดเลือดเล็กๆในไต ที่เรียกว่า โกลเมอรูไล (Glomeruli) ทำงานผิดปกติ
โดยปกติโกลเมอรูไลจะทำหน้าที่กรองโมเลกุลของน้ำและของเสียออกจากเลือดและส่งไปยังกระเพาะปัสสาวะในรูปของปัสสาวะ หลอดเลือดเหล่านี้ยังช่วยให้เซลล์เม็ดเลือดและโมเลกุลที่มีขนาดใหญ่ เช่น โปรตีน ให้ยังอยู่ในเลือด
เมื่อโกลเมอรูไลถูกทำลายลง โปรตีนก็จะสามารถเล็ดลอดออกมาจากระบบการกรองออกมาอยู่ในปัสสาวะได้
เนโฟรติก ซินโดรม เกี่ยวข้องกับสัญญาณต่อไปนี้:
- มีอาการไข่ขาวรั่วออกมาในปัสสาวะ (Albuminuria): ภาวะที่มีโปรตีนรั่วในปัสสาวะ
- อัลบูมินในเลือดต่ำ (Hypoalbumenia): มีระดับของโปรตีนหรือเรียกว่าอัลบูมินในเลือดต่ำ
- มีไขมันในเลือดสูง (Hyperlipidemia): ภาวะที่ไขมันและคอลเลสเตอรอลในเลือดพุ่งสูง
ความเสียหายที่เกิดกับโกลเมอรูไลอาจทำให้เกิดภาวะที่เรียกว่า ไตอักเสบ (Nephritic syndrome) เช่นเดียวกับดนโฟนติก ซินโดรม อาการของไตอักเสบ ได้แก่การมีโปรตีนรั่วในปัสสาวะ
อย่างไรก็ตาม ระดับโปรตีนมักจะไม่สูงเท่ากับในกลุ่มเนโฟรติก ซินโดรม ผู้ที่มีไตอักเสบอาจสังเกตเห็นเลือดในปัสสาวะ ซึ่งไม่ใช่อาการของเนโฟรติก ซินโดรม
อาการเนโฟรติก ซินโดรม
อาการของเนโฟรติก ซินโดรม ได้แก่:
- บวม, โดยเฉพาะบริเวณข้อศอก, เท้า หรือขา
- อ่อนเพลีย
- เบื่ออาหาร
- น้ำหนักเกิน
- ปัสสาวะเป็นฟอง
การเกิดฟองในปัสสาวะเกิดจากการที่มีโปรตีนรั่วออกมาในปัสสาวะ มีลักษณะแตกต่างกับฟองอากาศที่อาจสังเกตเห็นได้ในปัสสาวะปกติ
ผู้ป่วยที่เป็นเนโฟรติก ซินโดรม อาจสังเกตเห็นอาการบวมน้ำที่ขาภายหลังการยืนนานๆ หรืออาการบวมรอบดวงตาภายหลังจากตื่นนอน
ระหว่างที่อาการดำเนินไป บุคคลอาจพบว่าขาของพวกเขาบวมอยู่เสมอ หรือสังเกตเห็นอาการบวมที่ส่วนอื่นๆของร่างกาย
สาเหตุของโรคเนโฟรติก ซินโดรม
ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพได้จำแนกสาเหตุของเนโฟรติก ซินโดรม ออกเป็นสาเหตุแบบปฐมภูมิ หรือทุติยภูมิ
สถาบันโรคเบาหวานและทางเดินอาหารและโรคไตแห่งชาติ(NIDDK)ได้กำหนดเงื่อนไขดังต่อไปนี้:
ปฐมภูมิ
สาเหตุแบบปฐมภูมิของเนโฟรติก ซินโดรมคือภาวะที่ส่งผลต่อไตอย่างเดียว
ตัวอย่างของสาเหตุแบบปฐมภูมิ ได้แก่:
- (FSGS): มีแผลเป็นเกิดขึ้นในบางส่วนของโกรเมอรูไล โดย FSGS มักพบมากในเพศชายมากกว่าเพศหญิง และมีความชุกสูงในกลุ่มคนแอฟริกัน อเมริกัน
- การมีพังผืดที่ไต: ภูมิคุ้มกันได้สร้างโครงสร้างบางอย่างภายในโกลเมอรูไล สาเหตุจากการถูกทำลาย
- Minimal change disease (MCD): ความเสียหายที่เกิดกับโกลเมอรูไลที่สามารถมองเห็นได้ด้วยกล้องจุลทรรศน์เพียงอย่างเดียว (MCD) เป็นสาเหตุที่พบบ่อยของเนโฟรติก ซินโดรมในเด็ก ส่วนในผู้ใหญ่ การแพ้, การติดเชื้อ หรือยาบางอย่างอาจทำให้เกิด (MCD)
- Membranoproliferative glomerulonephritis (MPGN): ระบบภูมิคุ้มกันจู่โจมเซลล์ในไต, ทำลายโกลเมอรูไล จนบางครั้ง โรคอื่นๆ เช่น โรคไวรัสตับอักเสบซีก็ทำให้เกิด (MPGN)
ทุติยภูมิ
สาเหตุแบบทุติยภูมิคือภาวะที่ส่งผลต่อภายในร่างกาย ซึ่งผลที่ตามมาคือ เนโฟรติก ซินโดรม
ตัวอย่างที่เป็นสาเหตุแบบทุติยภูมิ ได้แก่:
- โรคเบาหวาน
- โรคภูมิแพ้ตัวเอง (Systemic lupus erythematosus : SLE)
- การติดเชื้อ เช่น โรคไวรัสตับอักเสบบี, โรคไวรัสตับอักเสบซี หรือ เอชไอวี
- โรคมะเร็ง เช่น มะเร็งต่อมน้ำเหลือง(Hodgkin disease)
เนโฟรติก ซินโดรม รักษาได้หรือไม่
เนโฟรติก ซินโดรม อาจรักษาได้ หากบุคคลได้รับการรักษาที่สาเหตุอย่างแท้จริง
ยกตัวอย่าง (MCD) มักไม่ค่อยก่อให้เกิดไตวาย และคนส่วนใหญ่สามารถฟื้นตัวและหลีกเลี่ยงการกำเริบได้
อย่างไรก็ตาม บางภาวะที่เป็นสาเหตุให้เกิดเนโฟรติก ซินโดรม อาจเป็นโรคเรื้อรังและอาจเกิดขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป เช่น โรคเบาหวาน
ดังนั้นจึงควรไปพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อจัดทำแผนการรักษา
การรักษาเนโฟรติก ซินโดรม
การรักษาเนโฟรติก ซินโดรมมีหลายวิธี ขึ้นอยู่กับสาเหตุการเกิดโรค อย่างไรก็ตาม ส่วนใหญ่มักรักษาด้วยยา รวมไปถึงการปรับเปลี่ยนโภชนาการ
ยาที่ใช้ในการรักษา ได้แก่:
- สเตียรอย (Steroids): แพทย์อาจสั่งสเตียรอยในการรักษา (MCD) ในเด็ก หรือผู้ใหญ่
- ยาขับปัสสาวะ (Diuretics): ยาขับปัสสาวะอาจช่วยให้ร่างกายขับน้ำส่วนเกินและลดอาการบวมลงได้
- สารยับยั้ง Angiotensin converting enzyme (ACE) หรือ ตัวที่ไปขัดขวาง angiotensin receptor: สิ่งเหล่านี้ช่วยควบคุมความดันโลหิตและอาจลดโปรตีนในปัสสาวะ
- ยากดภูมิคุ้มกัน (Immunosuppressive drugs): ตัวยาจะช่วยในภาวะเช่น (FSGS) ซึ่งระบบภูมิคุ้มกันของบุคคลกำลังโจมตีโกลเมอรูไล
- Statins: สามารถลดคอเลสเตอรอลได้
บุคคลควรได้รับวัคซีนป้องกันปอดบวม
การปรับเปลี่ยนโภชนาการก็มีส่วนช่วยในการรักษาเนโฟรติก ซินโดรม ได้แก่:
- การจำกัดโซเดียม
- รับประทานโปรตีนให้น้อยลง
- ลดการบริโภคไขมันอิ่มตัวและคอเลสเตอรอล
ภาวะแทรกซ้อน
ภาวะแทรกซ้อนของเนโฟรติก ซินโดรมมักเกิดจากการสูญเสียโปรตีนบางชนิดในปัสสาวะ
ร่างกายอาจต้องการโปรตีนเพื่อต่อสู้กับการติดเชื้อ หรือ ควบคุมการแข็งตัวของเลือด ภาวะแทรกซ้อนอื่นๆของเนโฟรติก ซินโดรม ได้แก่:
- โรคหลอดเลือดแดงโคโรนารี (Coronary artery disease)
- ความดันโลหิตสูง
- โลหิตจาง (Anemia) ซึ่งเมื่อบุคคลไม่มีเซลล์เม็ดเลือดแดงคุณภาพดีเพียงพอ
- ไฮโปไทรอยด์ (Hypothyroidism)เกิดเมื่อต่อมไทรอยด์ไม่สามารถผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ได้เพียงพอ
- การสูญเสียการทำงานของไตชั่วคราว
การวินิจฉัย
นอกเหนือจากการตรวจร่างกาย และซักประวัติทางการแพทย์แล้ว แพทย์จะวินิจฉัยเนโฟรติก ซินโดรมโดยใช้การทดสอบต่อไปนี้:
- การตรวจปัสสาวะ: การทดสอบนี้จะช่วยค้นหาระดับโปรตีนในปัสสาวะที่สูงขึ้น
- การตรวจเลือด: เป็นการตรวจหาระดับอัลบูมิน, คอเลสเตอรอล และส่วนประกอบของเลือดอื่นๆ
- การเจาะชิ้นเนื้อไต: แพทย์อาจขอตรวจชิ้นเนื้อ เพื่อค้นหาการเปลี่ยนแปลงของไตด้วยการส่องกล้องจุลทรรศน์
- อัลตราซาวน์: บางครั้งแพทย์อาจใช้การถ่ายภาพประเภทนี้เพื่อดูว่าไตปกติหรือไม่
ควรไปพบแพทย์เมื่อไหร่
ผู้ที่มีอาการเนโฟรติก ซินโดรม เช่น ปัสสาวะมีฟอง, ไม่ยากอาหาร และเกิดการบวม ควรไปพบแพทย์
ควรไปพบแพทย์หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีอาการใหม่เกิดขึ้น
สรุป
เนโฟรติก ซินโดรมเป็นกลุ่มอาการที่บ่งบอกถึงความเสียหายขอไต อาการและอาการแสดงโดยทั่วไปได้แก่ อาการบวม, อ่อนเพลีย, ปัสสาวะมีฟอง, มีโปรตีนรั่วออกมาในปัสสาวะปริมาณมาก และระดับอัลบูมินต่ำและคอเลสเตอรอสสูงในเลือด
การระบุสาเหตุของอาการจะช่วยให้แพทย์สามารถกำหนดแนวทางในการรักษาที่ดีที่สุดได้
นี่คือแหล่งที่มาในบทความของเรา
- https://www.niddk.nih.gov/health-information/kidney-disease/nephrotic-syndrome-adults
- https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-nephrotic-syndrome
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก