หายใจไม่ออก (Difficulty Breathing) ทั้งในกรณีที่มีอาการรุนแรง และไม่รุนแรง ผู้ที่มีปัญหาการหายใจจะรู้สึกหายใจไม่ออก ทั้งในขณะที่กำลังหายใจเข้าหรือออก เกิดความรู้สึกเหมือนกับว่าไม่ได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
หลายครั้งที่ผู้มีปัญหาในการหายใจจะเกิดอาการหลังออกกำลังกาย หรือเกิดความรู้สึกวิตกกังวล บางกรณีการหายใจลำบากคือสัญญาณเตือนของโรคบางอย่าง จึงจำเป็นต้องหาสาเหตุเพื่อแก้ไข
ภาวะต่าง ๆ ที่ส่งผลอาการหายใจลำบาก ประกอบไปด้วย
หวัดหรือไข้หวัดใหญ่: ผู้ที่เป็นโรคหวัดหรือไข้หวัดใหญ่มักหายใจลำบาก โรคนี้มักทำให้เกิดอาการดังต่อไปนี้:
เมื่อป่วยเป็นไข้หวัด หรือไข้หวัดใหญ่ หรือเกิดการติดเชื้อในทรวงอกจะทำให้เกิดอาการหายใจลำบากได้
โรคหวาดวิตก: ความหวาดวิตกจะส่งผลห้เกิดอาการทางร่างกาย อย่างการหายใจถี่ หรือหายใจลำบาก ภาวะการหายใจมีแนวโน้มกลับสู่ภาวะปกติเมื่อสามารถคลายความหวาดวิตกได้
อาการหวาดวิตกอื่น ๆ ได้แก่ :
รู้สึกหวาดวิตก หรือเป็นกังวล
อัตราการเต้นของหัวใจถี่ขึ้น
รู้สึกไม่สบายตัว
เหนื่อยล้า อ่อนเพลีย
ไม่ค่อยมีสมาธิ
พบปัญหาการย่อยอาหาร
กรณีรู้สึกหวาดวิตกมาก ๆ หรือตื่นตระหนกจนเสียขวัญจนเกิดอาการคล้ายหัวใจวาย หรืออาการอื่น ๆ ดังนี้:
หัวใจเต้นเร็วขึ้น แรงขึ้น
เกิดอาการสำลัก
เหงื่อออกมาก
ชาหรือรู้สึกเสียวซ่า
หนาวสั่นหรือรู้สึกร้อน ๆ หนาว ๆ
โรคหอบหืด: โรคหอบหืด (Ashma) เป็นโรคเรื้อรังที่ทำให้ทางเดินหายใจอักเสบ โรคหอบหืดอาจปรากฎอาการเป็นครั้งคราว เกิดเมื่อสัมผัสกับสิ่งกระตุ้น ความไวต่อสิ่งกระตุ้นในแต่ละคนจะแตกต่างกัน ทั้งการออกกำลังกาย สูบบุหรี่หรือสารก่อภูมิแพ้บางชนิด
อาการหอบหืดที่พบได้บ่อย ได้แก่ :
หายใจไม่ออก
ไอเรื้อรัง
แน่นหน้าอก
นอนไม่หลับเนื่องจากไอ หรือหายใจไม่ออก
การสำลัก: การสำลักเกิดขึ้นเมื่อมีวัตถุเข้าไปติดในลำคอ วัตถุนั้นอาจเป็นอาหารชิ้นใหญ่ ของเล่น หรือของที่กินไม่ได้ ที่เด็ก ๆ มักชอบอมเอาไว้ในปาก การสำลักอาจเป็นอันตรายถึงชีวิต หากไม่สามารถนำของที่ติดค้างออกมาได้ การกำจัดของวัตถุนั้นจะช่วยให้สามารถหายใจได้ตามปกติ
อาการทั่วไปของการสำลัก ได้แก่ :
เกิดการปิดทางเดินหายใจจากวัตถุที่ติดข้าง
ไอ
หายใจไม่ออก
มีอาการตื่นตระหนกและตกใจบริเวณลำคอ
หากวัตถุที่ติดในลำคอปิดกั้นทางเดินหายใจทั้งหมด จะทำให้ไม่สามารถหายใจได้ นับเป็นเหตุร้ายแรงต่อชีวิต
สัญญาณที่บ่งบอกว่ามีวัตถุติดลำคอ ได้แก่ :
สลบไม่ได้สติ
ริมฝีปากเปลี่ยนเป็นสีคล้ำ
หายใจไม่ออก
ไม่สามารถพูดได้
หายใจลำบากหลังรับประทานอาหาร: ปัญหาสุขภาพบางอย่างอาจทำให้เกิดปัญหาหายใจลำบากหลังรับประทานอาหารได้ อาการหายใจถี่หลังรับประทานอาหารมากเกินไป คืออาการหนึ่งของผู้ป่วยเป็นโรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) เนื่องจากอาหารจะเข้าไปเบียดกะบังลมและทำให้หายใจลำบากขึ้น
กรดไหลย้อนก็ส่งผลต่อการหายใจ เนื่องจากกรดในกระเพาะอาหารที่ไหลไปยังหลอดอาหาร จะทำให้เยื่อหลอดอาหารเกิดอาการระคายเคือง ทำให้หายใจลำบาก และ กรดไหลย้อนยังส่งผลให้เกิดอาการไอเรื้อรังได้
หายใจลำบากหลังออกกำลังกายหรือเป็นโรคอ้วน: ผู้ที่เป็นโรคอ้วนหรือไม่ได้ออกกำลังกายเป็นประจำอาจมีอาการหายใจลำบาก
น้ำหนักตัวหรือการไม่ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอคือสาเหตุของอาการหายใจลำบาก ควรหมั่นออกกำลังกายและรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายเพื่อลดอาการดังกล่าว
โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง: โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรังเกิดจากความผิดปกติในปอดหลายอย่างรวมกัน ทั้งโรคหอบหืดเรื้อรัง ถุงลมโป่งพอง และหลอดลมอักเสบเรื้อรัง โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรังมักแย่ลงในเวลากลางคืน เนื่องจากวิธีการหายใจขณะนอนหลับ
โรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรังทำให้เกิดอาการต่างๆเช่น:
หายใจถี่
เจ็บหน้าอก แน่นอก หายใจไม่ค่อยออก
ไอ
เหนื่อยง่าย เพราะออกซิเจนในเลือดลดลง
โรคถุงลมโป่งพอง : ถือเป็นหนึ่งในอาการของโรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง โรคถุงลมโป่งพองจะทำให้ถุงลมแฟบและทำลายถุงลมได้ การสูดดมควันบุหรี่เป็นสาเหตุสำคัญของโรคนี้
อาการหลักของโรคถุงลมโป่งพอง ได้แก่ :
ไอ
เสมหะเพิ่มขึ้น
หายใจถี่ในขณะทำกิจกรรมต่าง ๆ
การแพ้ชนิดรุนแรง : อาการแพ้อย่างรุนแรงเป็นภาวะอันตรายถึงชีวิต ต้องได้รับการรักษาจากแพทย์ทันที มักเป็นอาการแบบเฉียบพลัน แต่ก็อาจมีสัญญาณและอาการเตือนล่วงหน้า
อาการแพ้ชนิดรุนแรง ได้แก่:
รู้สึกแน่นในลำคอ
หายใจลำบาก
เสียงแหบ
อาการปวดท้อง
หัวใจหยุดเต้น
เวียนหัว
หัวใจเต้นเร็ว
คลื่นไส้
ความดันโลหิตต่ำ
รู้สึกไม่สบายตัว
แน่นอกหายใจไม่ค่อยออก
การตั้งครรภ์ : เมื่ออายุครรภ์ทารกในครรภ์จะมีขนาดใหญ่ และเริ่มเบียดอวัยวะและกล้ามเนื้อโดยรอบ รวมถึงกะบังลมซึ่งเป็นกล้ามเนื้อบริเวณใต้ปอดจึงทำให้หายใจลำบาก นอกจากอาการมดลูกเบียดแล้ว ในระหว่างตั้งครรภ์ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่ร่างกายผลิตขึ้นมามากในระหว่างตั้งครรภ์ ยังส่งผลให้การหายใจลึก ๆ ทำได้ยาก
หากมีอาการอื่นร่วมแสดงว่าการตั้งครรภ์อาจไม่ใช่สาเหตุของอาการหายใจลำบาก ควรรีบไปพบแพทย์
หัวใจวาย : การหายใจลำบากเป็นสัญญาณเตือนทั่วไปของอาการหัวใจวาย ดังนั้นหากมีอาการดังต่อไปนี้ควรไปพบแพทย์ทันที:
อึดอัดบริเวณหน้าอก
หายใจไม่ค่อยออก
รู้สึกไม่สบายบริเวณหลัง กราม คอ ท้อง หรือแขนข้างเดียวหรือทั้งสองข้าง
ตาพร่ามัว
เหงื่อเย็นชื้น
คลื่นไส้
สาเหตุของการหายใจลำบากมีหลายสาเหตุ เมื่อพบว่ามีอาการหายใจลำบากโดยไม่ทราบสาเหตุควรรีบไปพบแพทย์ นอกจากถามเกี่ยวกับอาการแล้ว แพทย์อาจพิจารณาทดสอบเพิ่มเติม ดังนี้:
การทดสอบภูมิแพ้
เอ็กซ์เรย์บริเวณหน้าอก
ทดสอบการทำงานของปอด
การทำ CT สแกน
การตรวจวัดปริมาตรของอากาศที่หายใจเข้าและออกจากปอด การทดสอบการหดเกร็งของหลอดลม
ปริมาณก๊าซต่าง ๆ ในเลือด
ปัจจัยเสี่ยงแตกต่างกันขึ้นอยู่กับสาเหตุของปัญหาการหายใจ
ตัวอย่างกรณีเด็กมีความเสี่ยงต่อการสำลักมากกว่าผู้ใหญ่ ส่วนผู้ที่สูบบุหรี่ก็มีโอกาสเป็นโรคถุงลมโป่งพองได้สูงกว่า ผู้ที่เป็นโรคหอบหืดมีความเสี่ยงพบปัญหาการหายใจหลังออกกำลังกาย หรือสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้
การรักษาอย่างต่อเนื่อง และการรับประทานอาหารที่สมดุล มีประโยชน์ต่อร่างกายสามารถช่วยป้องกันปัญหาต่าง ๆ ของการหายใจได้
อาการหายใจไม่ออกคืออาการหายใจไม่อิ่ม ผู้ป่วยอาจรู้สึกหายใจยากขึ้นแต่ก็ยังหายใจได้อยู่ โดยทั่วไปอาการนี้จะทำให้ผู้ป่วยต้องออกแรงในขณะหายใจ ผู้ป่วยรู้สึกหายใจไม่ออก ผู้ป่วยรู้สึกแน่นหน้าอก
การรักษาอาการหายใจลำบาก คือการรักษาที่สาเหตุ รวมถึง:
การกำจัดวัตถุที่ติดในลำคอ กรณีการสำลัก
การรักษาด้วยยา
เครื่องช่วยหายใจสำหรับโรคหอบหืด และภาวะทางเดินหายใจส่วนบน
ยา Epinephrine autoinjector (EpiPen) ใช้แก้ไขอาการสำหรับการเกิดอาการแพ้อย่างรุนแรง
การรับประทานอาหารเป็นมื้อเล็ก ในกรณีของกรดไหลย้อนและรคหลอดลมอุดกั้นเรื้อรัง
ยาลดกรดสำหรับโรคกรดไหลย้อน
บางกรณีสามารถปรับปรุงการหายใจได้โดยฝึกการหายใจเฉพาะเพื่อเพิ่มความจุของปอด
ผู้ป่วยควรไปพบแพทย์ทันทีหากพบปัญหาในการหายใจจนทำให้รู้สึกเป็นลม หรือเกิดอาการที่เกี่ยวข้องกับอาการหัวใจวาย หรือผู้ที่หายใจถี่โดยไม่ทราบสาเหตุ หรือมีปัญหาการหายใจอื่น ๆ ร่วม
ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านสุขภาพ ผู้เชี่ยวชาญในด้านสมุนไพรไทยเป็นพิเศษ โดยปัจจุบันเป็นผู้เขียนหลักของ Club of Thai Health มีงานอดิเรก คือการปลูกสมุนไพรไทย และเพาะพันธุ์พืชหายาก